- مدرسه از مهمترین نهادهای اجتماعی، تربیتی و آموزشی و اصلی ترین رکن تعلیم و تربیت است که به منظور تربیت صحیح دانش آموزان در ابعاد دینی، اخلاقی، علمی، آموزشی، اجتماعی و کشف استعدادها و هدایت و رشد متوازن روحی و معنوی و جسمانی آنان بر اساس اهداف مصوب دوره های تحصیلی، برابر ضوابط و دستورالعملهای وزارت آموزش و پرورش تاسیس و اداره می شود.

- مدرسه با همکاری کلیه کارکنان و با مشارکت دانش آموزان و اولیای آنان زیر نظر مدیر مدرسه اداره می شود. تعداد کارکنان مدرسه و شرح وظایف هر یک از آنان توسط وزارت آموزش و پرورش ابلاغ می شود.

- ارکان و شوراهای مدرسه عبارتند از:
1- مدیر مدرسه.
2- شورای مدرسه.
3- انجمن اولیا و مربیان.
4- شورای معلمان.
5- شورای دانش آموزان.

- مدیر مدرسه به عنوان نماینده آموزش و پرورش منطقه مسئول حسن اجرای فعالیت های آموزشی، پرورشی، مالی و اداری مدرسه می باشد و در کلیه امور مدرسه مسئولیت دارد وموظف است بر اساس مقررات با برنامه ریزی های مناسب و استفاده از مشارکت کارکنان، دانش آموزان و اولیای آنها و با بهره گیری از امکانات و ظرفیت های داخل و خارج از مدرسه، جهت تحقق اهداف مصوب دوره های تحصیلی تلاش کند، به گونه ای که ارزیابی عملکرد سال تحصیلی بیانگر ارتقاء و رشد کیفی و مطلوب دانش آموزان در ابعاد مختلف باشد.

- مدیر مدرسه موظف است با مشارکت کارکنان مدرسه و اولیای دانش آموزان برنامه سالانه خود را در ابعاد مختلف با رعایت ضوابط آموزش و پرورش تنظیم و به تصویب شورای مدرسه برساند.

- مدیر مدرسه موظف است با استفاده بهینه از منابع مالی دولتی و با بهره گیری از مشارکت های اختیاری مردمی و کمک های خیرین و تقویت منابع اعتباری موسسه شرایط لازم را برای اجرای مناسب برنامه مدرسه فراهم کند.

- مدیر مدرسه باید با وظایف و مسولیتهای خود و با شرح وظایف همکاران که از سوی آموزش و پرورش ابلاغ می شود بخوبی آشنا باشد. مدیر مدرسه موظف است شرح وظایف مصوب هر یک از کارکنان مربوط را به آنان ابلاغ نماید و بر اجرای صحیح آن نظارت کند.

- مدیر موظف است بطور منظم و برنامه ریزی شده شورای مدرسه، انجمن اولیا و مربیان، شورای معلمان و شورای دانش آموزان را تشکیل دهد و بر اجرای مصوبات و چگونگی ثبت و نگهداری سوابق و صورت جلسات مربوط نظارت کند. مدت فعالیت شوراها و انجمن اولیاء و مربیان تا تشکیل شوراها و انجمن سال تحصیلی بعد خواهد بود.

- انتصاب مدیران مدارس با رعایت اصل شایسته سالاری برابر آیین نامه انتصاب مصوب شورای عالی آموزش و پرورش خواهد بود.

- در راستای سیاست محوری و تفویض اختیارات به مدارس و به منظور توسعه مشارکت، همکاری و استفاده از تجارب معلمان، مربیان و اولیای دانش آموزان در اداره موسسه، بهبود فرایند تصمیم گیری، ارتقای کیفی فعالیتهای آموزشی و پرورشی و اداری، تدوین برنامه های سالانه مدرسه و هماهنگی امور و نظارت بر فعالیتهای مربوط، در هر یک از مدارس شورایی به نام شورای مدرسه تشکیل می گردد. ترکیب اعضا و شرح وظایف شورای مدرسه به شرح زیر است:

- ریاست شورای مدرسه با مدیر است و دستور جلسات شورای مدرسه با نظر اعضای شورای مذکور توسط مدیر مدرسه تعیین می شود. مسئولیت اجرای تصمیم های شورای مدرسه نیز با مدیر خواهد بود. همه کارکنان مدرسه موظفند برای اجرای مطلوب مصوبات شورا همکاری نمایند.

- در هر سال تحصیلی مدیر باید در اولین فرصت و حداکثر یکماه پس از بازگشایی مدارس نسبت به تشکیل شورای مدرسه اقدام کند. شورای مدرسه حداقل هر دو هفته یکبار تشکیل جلسه خواهد داد.

- شورای مدرسه با حضور3 /2 اعضاء رسمیت می یابد و مصوبات آن با رای اکثریت حاضرین جلسه قابل اجرا می باشد. مصوبات شورا نباید با آیین نامه ها و مقررات عمومی کشور و ضوابط وزارت آموزش و پرورش مغایرت داشته باشد.

- به منظور تقویت همکاری و مشارکت اولیای دانش آموزان برای کمک به ارتقای کیفیت فعالیتهای آموزشی و پرورشی و گسترش ارتباط دو کانون مقدس خانه و مدرسه، انجمن اولیا و مربیان تشکیل می شود. ترکیب اعضا و وظایف انجمن اولیا و مربیان مدارس به شرح زیر است:

- به منظور بحث و تبادل نظر و هماهنگی در امور آموزشی، پرورشی و اداری مدرسه و تأمین مشارکت معلمان در حسن جریان آموزشی و پرورشی و اداری مدرسه، شورابی به نام شورای معلمان با شرکت همه معلمان، مربیان و مشارکت مدرسه تشکیل می گردد. و وظایف شورای معلمان رابه شرح زیر است:
1-نظارت بر همسویی برنامه ها و روشهای کاری در چار چوب اهداف مصوب دوره تحصیلی و مفاد این آیین نامه.
2-مشارکت موثر و کار آمد در تهیه برنامه ها و فعالیتهای آموزشی و پرورشی مدرسه و همکاری در اجرای آن پس از تأیید شورای مدرسه.
3-بودجه بندی برنامه درسی با رعایت مقررات مربوط به ارائه آن به شورای مدرسه جهت تأیید.
4-بررسی و تبادل نظر پیرامون چگونگی افزایش اثر بخشی روشهای تدریس.
5-چاره اندیشی برای تأمین مشارکت فعال دانش آموزان در فرایند آموزش و پرورش.
6-تلاش در ارتقاء کیفیت برنامه های آموزشی و پرورشی و برسی علل افت تحصیلی دانش آموزان و برنامه ریزی برای کاهش آن.
7-مشارکت در تنظیم برنامه های پرورشی، تقویت اعتقادات دینی و اخلاقی و آداب اسلامی در دانش آموزان.
8-برسی و تبادل نظر به منظور هماهنگ کردن نحوه تشویق و تنبیه دانش آموزان.
9-بحث تبادل نظر و اتخاذ تدابیر مناسب در مورد مسائل آموزشی، پرورشی و انضباطی دانش آموزان و بهبود اداره مدرسه
10-بحث و تبادل نظر درباره محتوای کتابهای درسی و انعکاس آن به مسئولین ذیربط از طریق مدیر مدرسه.
11- تبادل نظر و هماهنگی در مورد نحوه استفاده از وسائل آموزشی، کمک آموزشی و کارگاهی.
12- ارائه راهکارهای مناسب برای ترغیب دانش آموزان به منظور انجام مطالعات درسی و غیر درسی.
13- ایجاد هماهنگی در ارتباط با نحوه و میزان تکالیف درسی دانش آموزان متناسب با نیاز، استعدادها و علائق آنان.
14- همکاری، برنامه ریزی و تصمیم گیری در خصوص چگونگی تشکیل کلاسهای فوق با مشارکت انجمن اولیا و مربیان و رعایت ضوابط مربوط.
15- برسی منابع آموزشی، کمک آموزشی و پرورشی و انتخاب و معرفی کتب، نشریات، نوارهای صوتی و تصویری جهت استفاده در مدرسه با رعایت سایر مقررات.
16- انتخاب نماینده یا نمایندگان شورای معلمان برای شرکت در شورای مدرسه و انجمن اولیا و مربیان در اولین جلسه شورای معلمان.
17- تعین پایه تحصیلی دانش آموزان مشمول ماده 43 این آیین نامه و ارائه پیشنهاد به شورای مدرسه.

-ریاست شورای معلمان به عهده مدیر و در غیاب مدیر بر عهده نایب رئیس است که توسط شورای معلمان تعیین می شود. مدیر مدرسه مسئول تعیین دستور جلسات و پیگیری اجرای تصمیماتی است که توسط اکثریت اعضای شورای معلمان اتخاذ می شود.

- مدیران مدارس موظفند اولین جلسه شورای معلمان را حتی الا مکان قبل از باز گشایی مدارس و حداکثر تا ده روز پس از آن تشکیل دهند. جلسات شورای معلمان حداقل هر ماه یک بار تشکیل می شود.

- به منظور مشارکت دانش آموزان در امور مربوط به مسائل آموزشی، پرورشی، انضباطی، ورزشی و فوق برنامه و ایجاد ارتباط صحیح و مستقیم دو سویه بین دانش آموزان و اولیاء مدرسه و ارج نهادن به شخصیت و کرامت آنان و تقویت اعتماد به نفس و خود باوری و مسئولیت پذیری و مشارکت جویی در آنان، شورای دانش آموزان در سطح مدارس تشکیل می شود. ترکیب اعضا و شرح وظایف شورای دانش آموزان به شرح زیر است.

- شورای دانش آموزان یک شورای درون مدسه ای است وفاقد شعبه و تشکیلات خارج از مدرسه خواهد بود. شورای دانش آموزان مجاز به ایجاد رقابتهای ناسالم سیاسی و فعالیت های جناحی و حزبی در داخل یا خارج از مدرسه نمی باشد و نمی تواند در انتخابات له یا علیه کاندیدا فعالیت نماید.

- مدیر مدرسه موظف است نسبت به تشکیل شورای دانش آموزان برابر شیوه ابلاغی در هر سال اقدام نماید. جلسات شورای دانش آموزان حداقل هر ماه یک بار تشکیل می شود.

- شورای دانش آموزان در مدارس نقش مشورتی و مشارکت در امور اجرایی دارد و تصمیم های آن با رأی اکثریت و پس از تأیید مدیر با رعایت مفاد آیین نامه قابل استفاده خواهد بود. مدیر مدرسه همکاری لازم را بری رفع مشکلات شورای دانش آموزان در حد امکانات و توان بعمل خواهد آورد.

- تشکیل هر گونه انجمن یا شورایی در مدرسه به غیر از موارد مندرج در این آیین نامه، قبل از تصویب شورای عالی آموزش و پرورش مجاز نیست.

- مکاتبات یا هر نوع ارتباط اشخاص حقیقی یا حقوقی با انجمن اولیا و مربیان یا هر یک از شوراهای مدرسه فقط از طریق مدیران مدرسه انجام می گیرد.

- شوراهای مندرج در این آیین نامه در سطح مدرسه فعالیت می کنند. و تشکیل آنها در سطح منطقه یا بالاتر بدون تصویب شورای عالی آموزش و پرورش مجاز نخواهد بود.

- در مواردی که تصمیم های اتخاذ شده در انجمن اولیاء و مربیان یا هر یک از شوراهای مدرسه، با نظر مدیر مغایر باشد، مدیر موضوع را به اداره آموزش و پرورش مربوط منعکس کرده و رأی و نظر رییس اداره متبوع لازم الاجرا می باشد.

- مدیر مدرسه موظف است هر سه ماه یکبار گزارشی از نحوه فعالیت شوراها و انجمن اولیاء و مربیان شامل تعداد جلسات و اهم تصمیم گیری های شورای مدرسه به اداره آموزش و پرورش محل ارسال نماید.

- ثبت نام دانش آموزان برای ورود به هر یک از دوره های تحصیلی در مدارس داخل کشور با اصل شناسنامه و در مدارس خارج از کشور با اصل شناسنامه یا گذرنامه صورت می گیرد.

- هنگام ثبت نام دانش آموزان در پایه اول دبستان و انتقال دانش آموز پایه مذکور را از یک مدرسه به مدرسه دیگر، مدیر مدرسه باید پس از رؤیت شناسنامه، صحبت شرط سنی دانش آموز را با قید تاریخ مطابقت در ظهر تصویر (فتوکپی) شناسنامه، گواهی و امضا نماید. گواهی مذکور باید در پرونده تحصیلی دانش آموز ضبط و نگهداری شود.

- مدیران مدارس باید هنگام ثبت نام دانش آموز در پایه اول ابتدائی، کارت بهداشتی تنظیم شده از سوی مراکز بهداشتی را مطالبه و در پرونده تحصیلی دانش آموز ضبط و نگهداری نمایند.

- برگزاری آزمون ورودی، مصاحبه و تعیین شرط معدل برای ثبت نام دانش آموزان و دریافت هر گونه وجه ( به جز وجوه مربوط به بیمه حوادث و کتابهای درسی) در زمان ثبت نام مجاز نیست و نباید دانش آموزی به دلایل مذکور از ثبت نام محروم شود.

- ثبت نام دانش آموزانی که محل سکونت آنان به مدرسه نزدیک تر است، در اولویت خواهد بود و ثبت نام از دانش آموزانی که والدین آنان هر دو شاغل هستند در مدرسه نزدیک به محل کار پدر یا مادر بلامانع است.

- در مدرسه برای هر دانش آموز پرونده تحصیلی تشکیل می شود. پرونده تحصیلی در هر دوره نشان دهنده وضعیت تحصیلی دانش آموز در آن دوره خواهد بود و باید علاوه بر مدارک مندرج در شیوه نامه، ثبت نام شامل کارنامه تحصیلی پایه پنجم ابتدائی و برای دانش آموزان دوره متوسطه، با وجود گواهی نامه دائم یا موقت پایه سوم راهنمایی تحصیلی در پرونده تحصیلی ضرورت دارد.

- مدیر مدرسه می تواند در موارد استثنایی با اخذ تعهد کتبی از ولی دانش آموزی که فاقد شناسنامه و مدارک تحصیلی است از وی به صورت مشروط حداکثر برای مدت یک ماه ثبت نام نماید. ادامه تحصیل این قبیل دانش آموزان در صورت عدم ارائه مدارک هویتی و تحصیلی منوط به موافقت کمیسیون خاص اداره آموزش و پرورش خواهد بود و در صورت دانش آموز موظف است برای ثبت نام قطعی و درج مشخصات وی در دفتر آمار تا قبل از اولین نوبت امتحانی مدارک هویتی و تحصیلی خود را به مدرسه تسلیم کند.

- پذیرفتن دانش آموز به صورت مستمع آزاد ممنوع است.

- دارندگان مدارک تحصیلی نهضت سواد آموزی با رعایت شرایط سنی می توانند به شرح ذیل ادامه تحصیل دهند:

- شرایط سنی ثبت نام در مدارس روزانه بشرح زیر خواهد بود:

- ثبت نام مجدد دانش آموز در همان پایه ای3 که قبول شده است با رعایت سایر صرفا در مدارس غیر انتفاعی یا به صورت متفرقه مجاز است.

- ثبت نام دانش آموزان پسری که به سن مشمولیت مقرر در قانون خدمت وظیفه عمومی می رسند، تابع مقررات و شیوه نامه هایی است که با هماهنگی نظام وظیفه از طریق وزارت آموزش و پرورش ابلاغ می شود.

- غیبت غیر موجه سه ماه متوالی و بیشتر دانش آموزان مشمول از نظر مقررات نظام وظیفه ترک تحصیل تلقی می شود.

- حداکثر تعداد سالهای مردودی مجاز در هر پایه تحصیلی در دوره های ابتدایی و راهنمایی تحصیلی دو سال خواهد بود و دانش آموز با رعایت شرایط سنی می تواند برای سومین سال در همان پایه ثبت نام کند.

-

- ثبت نام از دانش آموزان اتباع خارجی مقیم ایران بر اساس مدارک هویتی و اقامتی معتبر صورت می پذیرد. افراد خارجی مقیم ایران، رانده شده گان و پناهنده گان از کشور های خارجی باید دارای اجازه اقامت مورد تأیید وزارت کشور باشند.

- پایه تحصیلی دانش آموزی که به عللی مانند عدم دسترسی به مدرسه، بیمارستان و یا اقامت در خارج از کشور نتوانسته به موقع وارد مدرسه شود یا مدارک تحصیلی وی در اثر حوادثی از قبیل سیل، زلزله و آتش سوزی از بین رفته و یا وقفه ای در ادامه تحصیل او ایجاد شده است و همچنین پایه تحصیلی دانش آموزی که مدارک قابل قبولی جهت ارزش یابی ندارد، در دوره ابتدایی با رعایت حداقل سن متعارف ثبت نام و برسی های انجام شده از سوی شورای معلمان توسط شورای مدرسه تعیین می شود و در ستون ملاحظات دفتر آمار به رأی شورای مدرسه استناد شود. در دوره های راهنمایی و متوسطه متقاضی ادامه تحصیل با توجه به حداقل سن متعارف و توانایی خود می تواند با معرفی آموزش و پرورش محل در امتحانات ورودی پایه مورد نظر شرکت نموده و در صورت احراز شرایط قبولی در پایه بالاتر ادامه تحصیل دهد. (سن متعارف در دوره ابتدایی برای پایه های اول تا پنجم به ترتیب 10.9.8.7.6 سال تمام و برای پایه های اول تا سوم راهنمائی 13.12.11 سال تمام و برای پایه های اول تا سوم متوسطه 16.15.14 سال تمام باشد.)

- انتقال دانش آموز در جریان سال تحصیلی از یک مدرسه به مدرسه دیگر در همان منطقه در صورت موافقت مدیر مدرسه مقصد با رعایت سایر مقررات و از یک منطقه به سایر مناطق و نواحی آموزش و پرورش در صورت موافقت اداره آموزش و پرورش در صورت مقصد تا یک ماه قبل از شروع امتحانات پایانی بلامانع است.

- انتقال دانش آموزان مدارس بزرگسالان روزانه منوط به گذراندن کلیه دروس یک پایه تحصیلی و داشتن شرایط سنی و سایر ضوابط ثبت نام مدارس روزانه است. انتقال دانش آموزان مدارس روزانه به مدارس بزرگسالان تا یک ماه قبل از برگزاری امتحانات پایانی مدارس بزرگسالان بلامانع است.

- شرایط سنی ثبت نام در مدارس بزرگسالان در دوره های راهنمایی تحصیلی و متوسطه به ترتیب 16.14 سال تمام خواهد بود.

- مدیر مدرسه موظف است حداکثر تا یک ماه پس از شروع سال تحصیلی، پرونده تحصیلی کلیه دانش آموزان را برسی نماید و چنانچه از دانش آموزی بر خلاف مقررات ثبت نام شده باشد، نسبت به هدایت او به پایه استحقاقی اقدام کند.

- دانش آموزانی که به دلایل موجه از قبیل شرکت در المپیادها و دوره های آموزشی مربوط، مسابقات ورزشی و نظایر آن به تشخیص کمیسیون خاص اداره آموزش و پرورش موفق به شرکت در امتحانات نهایی سوم راهنمایی تحصیلی و متوسطه نمی شوند می توانند در نوبت امتحانی بعدی شرکت کنند. قبولی آنان به عنوان قبلی در امتحانات نوبت قبل محسوب خواهد شد.

- کلیه کسانی که یکی از بستگان درجه اول آنها در طول سال تحصیلی شهید، اسیر یا مفقود می گردد و همچنین دانش آموزانی که یکی از بستگان درجه اول آنها در فاصله یک ماه قبل از آغاز امتحانات خرداد یا شهریور ماه فوت می شود در آن نوبت امتحانی مردود نخواهند شد. این قبیل افراد می توانند علاوه بر نوبت های امتحانی مذکور در یک نوبت امتحانی دیگر همراه با غایبین مجاز شرکت کنند.

- دانش آموزانی که امتحانات آنان به علل مختلف از قبیل حوادث غیر مترقبه، بلایای طبیعی برگزار نشده و یا اوراق امتحانی آنان مفقود یا معدوم گردیده است در امتحانات داخلی می توانند با تایید کمیسیون خاص اداره آموزش و پرورش در اولین فرصت و حداکثر تا یکماه پس از پایان ایام امتحانات در امتحان مجدد شرکت نمایند.

- مدرسه می تواند با موافقیت کمیسیون خاص اداره آموزش و پرورش محل علاوه بر موارد مندرج در این آیین نامه تسهیلات زیر را نیز برای دانش آموز قائل شود:
1- ثبت نام از دانش آموزی که به دلایل مختلف از قبیل کبرسن، مردودی یا مشروطی بیش از دفعات مجاز و نظایر آن شرایط تحصیل در مدرسه روزانه را از دست داده است.
2- ثبت نام بدون حضور در کلاس از دانش آموزی که به علت بیماری خاص قادر به حضور در کلاس نمی باشد.
3- برگزاری امتحان به صورت چند گزینه ای، املاء صحیح غلط، دادن وقت اضافی، جایگزین کردن نمره بخش کتبی به جای شفاهی یا بالعکس در امتحانات داخلی با توجه به شرایط خاص جسمانی افراد (اختلالات حرکتی، ناسازگار بدنی، عدم تعادل بدنی)
4- برگزاری امتحان غیر نهایی در خارج از مدرسه از دانش آموزی که قادر به حضور در جلسه امتحانی مدرسه نیست.
5- اخذ امتحان پیش از موعد در دروسی که امتحان آنها به صورت نهایی نیست حداکثر یکماه قبل از شروع امتحانات پایانی از دانش آموزی که به ضرورت به اتفاق والدین خود به خارج از کشور عزیمت خواهد کرد.
6- اخذ امتحان از دانش آموزی که در امتحانات هماهنگ غیبت موجه داشته است.

- حداقل سن ثبت نام در مدارس ایرانی خارج از کشور که سن ورود به دبستان در آن کشورها 5/5 سال یا کمتر است 5/5 سال خواهد بود. دانش آموزانی که در 5/5 سالگی وارد مدارس ایرانی خارج از کشور می شوند در صورتی می توانند در مدارس داخل کشور ادامه تحصیل دهند که پایه اول دبستان را در مدارس ایرانی خارج از کشور گذرانده باشند. انتقال این قبیل دانش آموزان به پایه اول مدارس داخل کشور در صورتی مجاز است که اولیای آنان کارمند دولت، نهادها و ارگانهای انقلاب اسلامی در دوایر و نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در دیگر کشورها بوده و ماموریت آنان قبل از پایان سال تحصیلی خاتمه یافته باشد.

- دانش آموزان ازدواج کرده می توانند به یکی از روشهای زیر ادامه تحصیل دهند:
1- طبق مقررات در امتحانات متفرقه شرکت نمایند.
2- طبق مقررات در مدارس بزرگسالان تحصیل نمایند.
3- در صورت داشتن شرایط سنی در مدارس روزانه ثبت نام نمایند و بدون حضور در کلاس، مانند سایرین در امتحانات شرکت نمایند.
4- با رعایت سادگی کامل و خودداری از ابزار مسائل ازدواج با دیگر دانش آموزان، مانند سایرین در مدارس روزانه به تحصیل ادامه دهند.

- دانش آموز دوره ابتدایی و راهنمایی تحصیلی که به دلایل مختلف از قبیل عدم دسترسی به مدرسه، تکرار پایه وقفه تحصیلی در شرایط سنی بالاتر از سن متعارف پایه تحصیلی خود قرار دارد، می تواند در صورت قبولی در امتحانات خرداد ماه با حداقل معدل کل 14، در شهریور ماه همان سال تحصیلی در امتحانات پایه بالاتر در مدرسه قبلی یا مدرسه جدیدی که برای ادامه تحصیل ثبت نام کرده است به صورت یک نوبتی شرکت کند و در صورت احراز شرایط قبولی به پایه بعدی ارتقائ یابد.

- ایثارگران مجازند یکسال بیش از سایر دانش آموزان در مدارس بزرگسالان تحصیل کنند و همچنین در هر نیمسال یا دوره تابستانی یک عنوان درسی بیش از سقف واحدهای مجاز انتخاب نمایند.4

- سعی شود بر اساس ضوابط و معیارهای وزارت آموزش و پرورش در هر مدرسه نمازخانه، کتابخانه، آزمایشگاه، کارگاه، سالن ورزشی، سالن اجتماعات، مکان و وسایل لازم برای کمکهای اولیه و مراقبت های بهداشتی – درمانی و اطفای حریق پیش بینی و از امکانات موجود در مدرسه و امکانات مشابه خارج از آن استفاده شود.

- مدیران مدارس موظفند برای کمک به ارتقائ سطح بهداشت و سلامت محیط مدرسه بر اموری از قبیل تامین آب آشامیدنی سالم، نظافت سرویس های بهداشتی، توجه به پاگیزگی لباس، بدن، موی سر دانش آموزان، تهویه و تامین رنگ و روشنایی مناسب برای فضای مدرسه و تهیه و توزیع مواد خوراکی در تعاونی مدرسه و استفاده از لباس کار در کارگاهها مراقبت کامل معمول دارند.

- مدیران مدارس باید ابتدای سال تحصیلی نسبت به بیمه (حوادث) نمودن دانش آموزان اقدام کنند و در خصوص چگونگی استفاده از مزایای آن، دانش آموزان و خانواده آنان را راهنمایی نمایند.

- در مدرسه باید حداقل یک بار در سال از دانش آموزان معاینه بهداشتی- درمانی بعمل آید. مدیران مدارس باید با کمک انجمن اولیا و مربیان نهایت همکاری را با مسئولان و سازمانهای بهداشتی برای تامین بهداشت و سلامت دانش آموزان داشته باشند.

- در مواردی که در اثر شیوع بیماری واگیردار یا به هر دلیل دیگر در ارتباط با شرایط بهداشتی و ایمنی مدرسه، ادامه تحصیل دانش آموزان با خطر احتمالی مواجه باشد، مدیر مدرسه باید با نظر کارشناسان مربوط و موافقت اداره آموزش و پرورش نسبت به تعطیل نمودن مدرسه بصورت موقت اقدام کند و اهتمام نماید که در اسرع وقت ترتیب ادامه تحصیل دانش آموزان در محل دیگر داده شود.

- مدیران مدارس موظفند به هنگام مشاهده علائم بیماری در دانش آموز مراتب را به اطلاع اولیای وی برسانند تا ترتیب درمان دانش آموز قبل از سرایت بیماری به دیگر دانش آموزان داده شود.

- دانش آموزی که به سبب ابتلا به بیماری واگیردار غیبت کند، هنگام بازگشت به مدرسه برای اطمینان از بهبودی باید گواهی پزشکی مبنی بر صحت مزاج ارائه نماید.

- دانش آموزانی که با دست چپ می نویسند نباید هیچگونه ممانعتی بعمل آید و پیش بینی محل مناسب برای نشستن و تامین شرایط مناسب برای آنها باید مورد توجه قرار گیرد.

- لباس دانش آموزان باید از نظر دوخت و رنگ، ساده و دارای ظاهری آراسته و متناسب با محیط آموزشی و تربیتی مدرسه باشد.

- دانش آموزان باید علاوه بر استفاده از پوشش مناسب در مدرسه، در آمد و رفت به مدرسه نیز از لباس و پوشش مناسب و فاقد هر گونه تصویر و نوشته استفاده کنند.

- لباس دانش آموزان علاوه بر پوشش، نشان وقار و عفاف آنان است، شکل و دوخت لباس آنان باید با شئون اسلامی متناسب باشد.

- پوشش دانش آموزان دختر شامل 1) چادر، مانتو، شلوار، مقنعه 2) مانتو، شلوار و مقنعه می باشد.

- دانش آموزان در دوران تحصیل موظفند موازین اسلامی و مقررات آموزش و پرورش را در اخلاق و رفتار خویش رعایت کنند که اهم آنها به شرح زیر است:
1- رعایت شعائر دینی
2- رعایت ادب و احترام نسبت به مدیر، معاون، معلمان، مربیان و دیگر کارکنان مدرسه.
3- رعایت حسن رفتار و اخلاق و همکاری با سایر دانش آموزان.
4- سعی شایسته در تحصیل، رعایت مقررات آموزشی و تربیتی، انجام فرائض دینی و مشارکت در فعالیتهای اجتماعی مدرسه.
5- حضور به موقع مدرسه و خروج از آن در پایان ساعات مقرر. (حضور در مدرسه در غیر ساعات مقرر برای استفاده از زمین ورزش، آزمایشگاه، کتابخانه، فعالیتهای پرورشی و ... منوط به اجازه ولی دانش آموز و موافقت مدیر و به سرپرستی او با یکی از کارکنان مدرسه مجاز خواهد بود.)
6- حضور مرتب در مدرسه و کلاس درس در تمام مدتی که مدرسه رسما دایر است.
7- رعایت بهداشت و نظافت فردی و همکاری با دانش آموزان دیگر و مسئولین مربوط در پاکیزه نگهداشتن فضای مدرسه.
8- استفاده از لباس، کفش، جوراب ساده و مناسب و اصلاح موی سر متناسب یا شئون دانش آموزی برای پسران و رعایت حجاب مناسب برای دختران.
9- خودداری از بکار بردن وسایل تجملی و آرایشی و پرهیز از همراه آوردن اشیاء گرانبها و وسایل غیر مرتبط با امور تحصیلی به مدرسه.
10- خودداری از خرید و فروش در مدرسه به غیر از مواردی که در آیین نامه شرکت تعاونی دانش آموزی پیش بینی شده است.
11- مراقبت از وسایل شخصی و اهتمام در حفظ و نگهداری اموال، تجهیزات و ساختمان مدرسه. (چنانچه دانش آموزی به وسایل و ساختمان مدرسه یا سایر دانش آموزان خسارت وارد آورده، باید خسارت وارده توسط دانش آموز یا ولی وی جبران شود).

- مدیر موظف است در مواردی که دانش آموز تاخیر ورود مکرر یا غیبت غیر موجه داشته باشد، مراتب را به اطلاع ولی وی برساند تا با همکاری ولی چاره جویی لازم معمول شود چنانچه غیبت دانش آموز پسر مشمول وظیفه عمومی بیش از حد مقرر در ماده 39 این آیین نامه باشد مدیر موظف است مراتب ترک تحصیل وی را به مراجع مربوط اعلام کند.

- غیبت غیر موجه و تاخیر ورود دانش آموز در دفتر انضباطی ثبت و موجب کسر نمره انضباط می شود و در صورت تاخیر ورود مکرر یا غیبت بیش از حد، مدیر مدرسه موظف است با نظر شورای مدرسه تصمیم مقتضی را برابر مفاد ماده 76 اتخاذ نماید و مراتب را کتبا به ولی دانش آموز ابلاغ کند.

- مدیر مدرسه باید برای ترغیب دانش آموزان به انجام صحیح وظایف خویش برنامه هایی را تهیه و با تایید شورای مدرسه اجرا کند.

- دانش آموزانی که وظایف خود را به نحو شایسته انجام می دهند، به روشهای زیر مورد تشویق قرار می گیرند:
1- تشویق شفاهی در کلاس در حضور دانش آموزان.
2- تشویق شفاهی در مراسم آغازین در حضور کلیه دانش آموزان.
3- تشویق کتبی و شفاهی در کلاس و اعلام آن به ولی دانش آموز.
4- تشویق کتبی و شفاهی در حضور کلیه دانش آموزان.
5- اعطای جایزه یا لوح تقدیر با امضای مدیر مدرسه در حضور همه دانش آموزان.
6- تشویق کتبی و اعطای لوح تقدیر از طرف اداره آموزش و پرورش.
7- معرفی برای شرکت در اردوهای تربیتی، آموزشی و فرهنگی.
8- اعطای نشانه های دانش آموزی برابر ضوابط مصوب شورای عالی آموزش و پرورش.

- در انجام هر نوع تشویق باید موارد ذیل رعایت شود:
1- برنامه های تشویقی مدرسه باید منجربه تشویق و انگیزش درونی در دانش آموزان شده و روح امید، تعاون، عشق به کار و کوشش و جدیت را در آنان توسعه دهد.
2- ملاک اصلی در تشویق، سعی و کوشش دانش آموز و میزان پیشرفت وی در مقایسه با وضع قبلی خود باشد.
3- تشویق باید به گونه ای انجام پذیرد که علت آن برای فردی که تشویق می شود و سایر دانش آموزان روشن باشد.
4- جوایزی که تهیه می شود باید متناسب با سن و ذوق دانش آموز باشد و ارزش آموزشی و تربیتی آن مورد توجه قرار گیرد.
5- خلاصه تشویق های مهم باید در پرونده تحصیلی دانش آموزان درج شود و در صورت عدم حضور اولیا به نحو مناسب به اطلاع آن برسد.
6- تشویق هیچ دانش آموزی نباید سبب تحقیر دانش آموز دیگری شود و در اعمال تشویق ها نباید تبعیض و استثنایی بین دانش آموزان قائل شد.

- قصور و سهل انگاری دانش آموزان نسبت به انجام وظایف خود تخلف محسوب می شود مدیر، شورای مدرسه، معاونان و مربیان موظفند قبل از اعمال هر گونه تنبیه از وضع و موقعیت محصل آگاهی یابند و در جستجوی انگیزه و علت تخلف برآیند به رفع آن اقدام کنند.

- تنبیه باید توجه دانش آموز را به اشتباه خود جلب و زمینه مناسب را برای ایجاد رفتار مطلوب در وی فراهم نماید لذا اعمال تنبیه باید متکی به یافته های علمی و استفاده از الگوهای مناسب تغییر رفتار باشد تا موجب تجری دانش آموز و اصرار وی بر تکرار اشتباه نشود.

- دانش آموزان متخلفی که راهنمایی ها و چاره جویی های تربیتی، در آنها مفید و موثر نمی افتد، با رعایت تناسب به یکی از روشهای زیر مورد تنبیه قرار می گیرند:
1- تذکر و اخطار شفاهی به طور خصوصی.
2- تذکر و اخطار شفاهی در حضور دانش آموزان کلاس مربوط.
3- تغییر کلاس، در صورت وجود کلاسهای متعدد در یک پایه با اطلاع ولی دانش آموز.
4- اخطار کتبی و اطلاع به ولی دانش آموز.
5- اخراج موقت از مدرسه با اطلاع قبلی ولی دانش آموز، حداکثر برای مدت سه روز.
6- انتقال به مدرسه دیگر.

- اعمال هر گونه تنبیه دیگر از قبیل اهانت، تنبیه بدنی و تعیین تکالیف درسی جهت تنبیه ممنوع است و در اعمال تنبیهات نباید بین دانش آموزان تبعیض و استثنایی قائل شد.

- اعمال تنبیه مندرج در بندهای 1 و 2 بر عهده معلم و مربی مربوط و بند 3 بر عهده مدیر و بندهای 4 و 5 پس از موافقت شورای مدرسه بر عهده مدیر است. در مورد بند 6 علاوه بر تایید شورای مدرسه، اخذ موافقت اداره آموزش و پرورش نیز ضروری است.

- در دبیرستانها و هنرستانهای وابسته به سایر وزارتخانه ها، سازمانها و مراکز غیر وابسته به آموزش و پرورش و سایر واحدهای آموشی که به علت منحصر به فرد بودن یا نظایر آن، انتقال دانش آموز از یک مدرسه به مدرسه دیگر ممکن نمی باشد، در صورت استمرار تخلف، شورای مدرسه با موافقت اداره آموزش و پرورش نسبت به اخراج دانش آموز از آن مدرسه اقدام می نماید.

- در صورتی که دانش آموزی به علت تخلف از مدرسه ای به مدرسه دیگر منتقل شود و نهایتا تشخیص داده شود که نظم آموزشی و تربیتی را بر هم می زند و موجب انحراف و گمراهی دانش آموزان دیگر می شود، با تایید شورای مدرسه و موافقت اداره آموزش و پرورش مربوط در نوبت اول از حضور در مدارس منطقه یا ناحیه آموزشی مربوط و برای نوبت دوم تا مدتی که اداره کل آموزش و پرورش استان تعیین می نماید، از حضور در کلیه مدارس محروم می شود و از اولیای او خواسته می شود که تعلیم و تربیت فرزند خویش را بیرون از مدرسه بر عهده گیرند.

- اعمال تنبیهات انضباطی مقرر در این آیین نامه باید با رعایت نکات زیر انجام پذیرد.
1- تنبیه انضباطی باید روشنگرانه و آگاه کننده باشد.
2- به شرایط جسمی و رانی، سنی، خانوادگی و اجتماعی دانش آموز توجه شود.
3- تنبیه با تخلفی که دانش آموز مرتکب شده، متناسب باشد و ترتیب و تدریج مناسب در اجرای تنبیه رعایت شود.
4- خیر خواهی مدرسه برای دانش آموز و ولی او بیان و روشن شود.
5- فاصله زمانی بین وقوع تخلف و اجرای تنبیه، نزدیک و منطقی باشد.
6- شیوه های جبران تخلف به دانش آموز ارائه گردد و از او خواسته شود که خطا و تخلف خود را جبران کند.
7- در اجرای تنبیه، آبروی دانش آموز حفظ شود و از تنبیه در حضور جمع جز در موارد ضروری اجتناب گردد.

- مدیر مدرسه موظف است همکاران خود را نسبت به موارد انضباطی آگاه کند و ممنوعیت تنبیه بدنی را تذکر دهد و در صورت مشاهده تخلف، مراتب را جهت اطلاع و اقدام لازم به اداره آموزش و پرورش منطقه گزارش دهد.

- تنبیه و تشویق اعمال شده و نتیجه آن در رفتار دانش آموز باید در دفتر انضباطی دانش آموزان درج شود و در تعیین نمره انضباط وی مورد توجه قرار گیرد.

- چنانچه دانش آموزی به اتهام جرمی از طریق مراجع قضایی بطور موقت بازداشت شود، پس از آزادی، شورای مدرسه نحوه ادامه تحصیل وی را تعیین می کند که پس از تایید اداره آموزش و پرورش اجرا می شود. مدت بازداشت دانش آموز به عنوان وقفه تحصیلی محسوب می شود.

- مدیر مدرسه موظف است با همکاری معلمان، مربیان و شورای دانش آموزان، وظایف دانش آموزان و چگونگی تشویق ها و اجمالی از تنبیه های پیش بینی شده در این آیین نامه را به تناسب سن و فهم دانش آموزان و به اقتضای شرایط، به آنان آموزش دهد.

- کلیه درآمدهای مدرسه (سرانه دانش آموزان و وجوه حاصل از خدمات فوق برنامه، کمکهای شوراهای آموزش و پرورش مناطق و کمکهای مردمی) باید به حساب بانکی مدرسه واریز و با رعایت مقررات مربوط، تحت نظر شورای مالی مدرسه هزینه شود. در روستاها و مناطقی که کمک کنندگان دسترسی به بانک نداشته باشند، مدیر مدرسه به ازای دریافت کمک های نقدی، قبض شماره دار و معتبر صادر و به اولیا تحویل می دهد. وجوه جمع آوری شده در اولین فرصت با هماهنگی انجمن اولیا و مربیان باید به حساب بانکی مدرسه واریز شود و در پایان هر سال تحصیلی گزارش عملکرد کمک های مردمی با امضای مدیر و رئیس انجمن اولیا و مربیان به شورای آموزش و پرورش شهرسان ارسال گردد.

- شورای مالی مدرسه در هر سال تحصیلی با عضویت رئیس انجمن اولیا و مربیان، نماینده شورای معلمان و مدیر مدرسه تشکیل می شود و باید اسناد هزینه به امضای اعضای شورای مالی برسد.

- برداشت از حساب مدرسه با دو امضاء از سه امضای شورای مالی مدرسه (امضای مدیر و یک نفر دیگر از اعضای شورای مالی مدرسه) صورت خواهد گرفت و اعضای شورای مالی در مقابل انجام هزینه ها مسئولیت مشترک خواهند داشت.

- کلیه اموال و تجهیزات خریداری شده و اهدایی مدرسه باید مطابق مقررات مربوط شماره گذاری و در دفتر اموال مدرسه ثبت شود.

- استفاده از کمک های مردمی برای تشویق کارکنان، معلمان و مربیان مدرسه می بایست با موافقت انجمن اولیا و مربیان مدرسه صورت پذیرد.

- گرفتن هر گونه وجه بابت هزینه گردش های علمی، تفریحی و تربیتی باید متناسب با هزینه های مربوط و توان پرداخت خانواده ها باشد و پس از موافقت انجمن اولیا و مربیان مدرسه انجام گیرد.

- شیوه نامه لازم در خصوص مقررات مالی با رعایت مفاد این آیین نام توسط وزارت آموزش و پرورش تدوین و ابلاغ می شود.

- از اول مهر ماه تا آخر شهریور ماه سال بعد یک سال تحصیلی محسوب می گردد. دوره آموزش و رسمی و امتحانات آن در هر سال تحصیلی از اول مهر ماه تا پایان خرداد ماه سال بعد خواهد بود، مگر در شرایط خاص که با تصویب شورای عالی آموزش و پرورش اعلام خواهد شد.

- در اوقات رسمی حضور مدیر، معاونان، معلمان و سایر کارکنان در مدرسه جز در مواردی که برابر قانون مجاز شناخته شده، الزامی است.

- برنامه درسی مدارس مطابق با جداول ساعات درسی و هفتگی مصوب تنظیم می شود و قبل از شروع سال تحصیلی به اطلاع معلمان می رسد.

- تعطیلات ضمن سال تحصیلی مدارس برابر تعطیلات رسمی کشور و تعطیلات نوروزی (لغایت 13 فروردین) و تعطیلات فصلی (تیر و مرداد) خواهد بود و مدارس در ایام تعطیلات فصلی روزهای دوشنبه و چهارشنبه برای انجام کارهای اداری باز خواهند بود. تعطیلات اضطراری، برابر تصمیم اداره کل آموزش و پرورش استان عملی خواهد شد و در صورت بروز اینگونه تعطیلی ها، در فرصت مناسب باید نسبت به جبران کمبودی که از این لحاظ در مدت تحصیل رسمی سالانه روی می دهد اقدام شود.5

- مرخصی های معلمان و کارکنان واحدهای آموزشی طبق آئین نامه مرخصی ها مصوب هیات وزیران و شیوه نامه های صادره از وزارت آموزش و پرورش خواهد بود. عوامل اداری و اجرایی باید به نحوی از مرخصی سالیانه خود استفاده نمایند که منجربه تعطیلی مدرسه نشود.

- مدرسه باید مشوق و نشاط آور باشد. مدیران مدارس موظفند با نظارت مستمر به حجم تکالیف درسی و فعالیت های آموزشی و پرورشی متعادل کردن دفعات امتحانات کلاسی شرایطی را فراهم آورند که از خستگی مفرط دانش آموزان جلوگیری شود.

- معلمان در انتخاب روشهای تدریس، بودجه بندی کتابهای درسی، طرح سوال امتحانی، بکارگیری وسایل کمک آموزشی و مواد کمک درسی با رعایت مقررات مصوب و تصمیم های شورای مدرسه آزادی عمل خواهند داشت.

- در ماه مبارک رمضان و دهه اول ماه محرم حتی الامکان باید از برگزاری امتحان خودداری شود.

- ورود بازرسان و ناظران اعزامی و افرادی که مورد شناخت مدیر هستند به مدرسه بلامانع است. ورود افراد متفرقه و کسانی که از طرف سایر دستگاهها و سازمان ها برای انجام امری خاص به مدرسه مراجعه می کنند، پس از هماهنگی با اداره آموزش و پرورش مربوط مجاز می باشد.

- مدیر مدرسه موظف است نسبت به حفظ ساختمان و نگهداری و استفاده درست از وسایل و تجهیزات مدرسه مراقبت لازم را بنماید. تنظیم درست و نگهداری سوابق اداری و دفاتر آمار، اموال، امتحانات و مالی و نگهداری آن قسمت از سوابق تحصیلی دانش آموزان که تحویل نشده است، با رعایت شیوه نامه های مربوط، در مدرسه الزامی است و مدیران مدارس موظفند در بازرسی ها و مراجعه افراد ذیصلاح اداری، سوابق مربوط را به رویت و در صورت لزوم به تایید آنان برسانند.

- مدیر و کارکنان و دانش آموزان مدرسه الگوهای اخلاقی و اسلامی هستند و موظف به رعایت حقوق همه مردم به ویژه همسایگان مدرسه می باشند.

- هیچ یک از کارکنان مدرسه به استفاده از دسترنج دانش آموزان یا ارجاع کار شخصی به آنان مجاز نیستند.

- مدیر مدرسه مجاز نیست فضای مدرسه و امکانات و تجهیزات آن را بدون تایید شورای مدرسه و موافقت اداره آموزش و پرورش در اختیار اشخاص یا سازمانها و مراکز دیگر قرار دهد.

- در ایام انتخابات رسمی از قبیل انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و شورای شهر، ضمن اینکه تشویق و ترغیب دانش آموزان جهت حضور در انتخابات ضروری است، محیط مدرسه باید از هر گونه گرایش به گروهها یا افراد خاص مبرا باشد و هر گونه استفاده از محیط و امکانات مدرسه برای تبلیغ نامزدهای انتخاباتی و برگزاری سخنرانی له یا علیه نامزدها موجب پیگرد قانونی است.

- اعزام دانش آموزان جهت بازدید و گردشهای علمی، تربیتی و تفریحی در محدوده شهرستان محل تحصیل با موافقت شورای مدرسه و رضایت کتبی اولیای دانش آموزان بلامانع است. مدیر مدرسه موظف است موافقت شورای مدرسه را به اداره آموزش و پرورش مربوط ارسال نماید. برای اعزام دانش آموزان به خارج از محدوده شهرستان محل تحصیل، علاوه بر اخذ رضایت کتبی اولیا و موافقت شورای مدرسه، موافقت اداره آموزش و پرورش محل نیز ضروری است.

- کلیه کارنامه ها و گواهی های تحصیلی صادره از مدارس با امضای متصدی امور دفتری (یا فردی که عهده دار این مسوولیت می باشد) و مهر و امضای مدیر مدرسه دارای اعتبار خواهد بود.6

- ادارات آموزش و پرورش بر حسن اجرای این آیین نامه نظارت خواهند داشت.

- از تاریخ ابلاغ این آیین نامه، مقررات مغایر لغو و کلیه مدارس ابتدایی، راهنمایی تحصیلی، متوسطه نظری، فنی و حرفه ای، کار دانش و پیش دانشگاهی مشمول مفاد این آیین نامه خواهند بود.
مدارس استثنایی، شبانه روزی، استعدادهای درخشان، نمونه دولتی، غیر انتفاعی و مدارس وابسته خاص تاسیس می شوند، بجز در مواردی که تابع قوانین خاص خود هستند، مشمول مفاد این آیین نامه خواهند بود.