سربرگ تعیین راهبردها و راهکارها و چگونگی تحقق اجرای سیاست یکپارچه و هماهنگ برنامه ساماندهی امور جوانان مصوب 1383,12,23با اصلاحات و الحاقات بعدی

متن

هیأت وزیران در جلسه مورخ 23/12/1383‏بنا به پیشنهاد شماره 7331 ‏/س مورخ 10/5/1383 ‏سازمان ملی جوانان و به استناد ماده (112) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران - مصوب 1383‏- تصویب نمود:
‏نظر به اهمیت و جایگاه جوانان در توسعه، پیشرفت و تعالی کشور و ضرورت ساماندهی امور آنان موارد زیر به عنوان راهبردها و راهکارها و چگونگی تحقق اجرای سیاست یکپارچه و هماهنگ برنامه ساماندهی امور جوانان (سند پیوست) تعیین می شود:

بند 1

1 ‏- انجام مطالعات ملی در حوزه سیاست ها و ساختارهای مرتبط با جوانان.

بند 2

2 ‏- شناسایی نیازهای دختران و پسران جوان با همکاری کلیه دستگاه های اجرایی از طریق:

جزء الف

الف - جمع آوری مستمر اطلاعات.

جزء ب

ب - تدوین و تعیین شاخص ها با ملاحظات جنسیتی.

جزء پ

پ - انجام مطالعات و تحقیقات مستمر و ادواری به منظور به روز کردن اطلاعات درباره نیازهای جوانان و اولویت گذاری آنها.

بند 3

3 ‏- اصلاح نگرش ها و باورها نسبت به نیازهای دختران و پسران جوان از طریق اجرای برنامه های آموزشی، اطلاع رسانی و آگاهی سازی در سطوح مختلف اجتماعی به ویژه مدیران رده بالای مرتبط با امور جوانان.

بند 4

4- بررسی و مطالعه ساختار و مأموریت دستگاه های دولتی مرتبط با امور جوانان به منظور

جزء الف

الف - بهینه سازی وظایف آنان در قبال جوانان.

جزء ‏ب

‏ب - افزایش مشارکت آنان برای بهبود وضعیت جوانان.

جزء ‏پ

‏پ - اصلاح شرح وظایف دستگاه های مسؤول با هدف حذف موازی کاری در حوزه جوانان و تقسیم کار ملی.

تبصره

- سازمان ملی جوانان موظف است ظرف سه ماه با همکاری سازمان مدیریت و ‏برنامه ریزی کشور و دستگاه های اجرایی مرتبط با امور جوانان، پیشنهادهای لازم را درخصوص تقسیم کار ملی برای ساماندهی امور جوانان تهیه و به شورای عالی اداری ارسال نماید.

بند 5

5- ایجاد زمینه به منظور مشارکت حداکثری سازمان های غیر دولتی در ساماندهی امور جوانان از طریق:

جزء ‏الف

‏الف - شناسایی موانع فعالیت و مشارکت سازمان های غیر دولتی در امور جوانان و تلاش برای رفع آنها.

جزء ‏ب

‏ب - کمک به تسهیل فرایند تأسیس سازمان های غیر دولتی مرتبط با امور جوانان.

بند 6

6- برنامه ریزی به منظور تعامل سازنده و فعال بین سازمان های دولتی و غیر دولتی از طریق:

جزء الف

الف - شناسایی موانع همکاری سازمان های دولتی و غیر دولتی مرتبط با امور جوانان و تلاش ‏برای رفع آنها.

جزء ‏ب

‏ب - شناسایی وظایف غیر حاکمیتی قابل واگذاری امور جوانان به سازمان های غیر دولتی و ‏پیگیری تحقق آنها.

جزء پ

پ - زمینه سازی برای عضویت نمایندگان سازمان های غیر دولتی مرتبط با امور جوانان در مجامع ‏و شورا های سازمان های دولتی.

بند 7

7 ‏- اجرای کلیه بندهای فوق الذکر به عهده سازمان ملی جوانان خواهد بود.

بند 8

8 ‏- پیش بینی تمهیدات لازم ساختاری، اعتباری و برنامه ای توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در لوایح بودجه سالانه به منظور امکان اجرایی نمودن سیاست ها و تصمیمات اتخاذ شده.

بند 9

9 ‏- به منظور اجرای برنامه ساماندهی امور جوانان «ستاد ملی ساماندهی امور جوانان» زیر نظر رئیس سازمان ملی جوانان و با عضویت نمایندگان تام الاختیار وزارتخانه ها و دستگاه های زیر تشکیل خواهد شد:

جزء ‏الف

‏الف - سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور

جزء ب

ب - وزارت آموزش و پرورش

جزء ‏پ

‏پ - وزارت کشور

جزء ‏ت

‏ت - وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

جزء ث

ث - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

جزء ‏ج

‏ج - وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

جزء چ

چ - سازمان تربیت بدنی

جزء ح

ح - سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

جزء د

د - بنیاد شهید و امور ایثارگران

جزء ذ

ذ - مرکز امور مشارکت زنان

جزء ‏ر

‏ر - جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران

جزء ‏ز

‏ز - نیروی مقاومت بسیج

جزء ‏ژ

‏ژ - یک نفر از مدیران سازمان های غیر دولتی جوانان به انتخاب مجمع ملی جوانان

جزء ‏س

‏س - پنج نفر از اساتید صاحب نظر دانشگاه ها به پیشنهاد رییس سازمان ملی جوانان

تبصره 1

- جلسات ستاد با حضور دو سوم اعضا رسمیت یافته و تصمیمات آن با اکثریت آرای اعضای حاضر معتبر است.

تبصره 2

- رییس ستاد در موارد مقتضی می تواند از نمایندگان سایر وزارتخانه ها یا دستگاه های
‏ذی ربط جهت حضور در جلسات ستاد دعوت نماید.

جزء ش

ش (الحاقی 29ˏ04ˏ1384)- کمیته امداد امام خمینی

جزء ص

ص (الحاقی 29ˏ04ˏ1384)- سازمان حفاظت محیط زیست

جزء ض

ض- نماینده قوه قضاییه

جزء ط

ط-جهاد دانشگاهی

جزء ظ

ظ -وزارت کار و امور اجتماعی

جزء ع

‏ع-سازمان بهزیستی کشور

جزء غ

غ - حوزه مشاوران جوان رییس جمهور

امضاء

محمد رضا عارف – معاون اول رییس جمهور

پیوست

بسمه تعالی
برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان

مقدمه


این سند به منظور فراهم ساختن زمینه‌های لازم جهت رشد، اعتلاء، ‏ارتقا و توانمندسازی جوانان و پاسخگویی به نیازهای اساسی آنان ‏مبتنی بر سند چشم‌انداز 20 ساله تدوین گردیده است. تحقق این ‏امر مستلزم سیاستگذاری، برنامه‌ریزی‌ تقسیم کار ملی، تجهیز و ‏تخصیص منابع و مدیریت مؤثر فرابخشی در امور جوانان می‌باشد. ‏
جوانان مهم‌ترین منابع انسانی یک جامعه محسوب می‌گردند و باید ‏حقوق و خواسته‌های مشروع آن‌ها را مطابق مواد مصرح در قانون ‏اساسی طبیعی و به حق تلقی نمود. با توجه به سهم غالب جمعیت ‏‏33 درصدی جوانان (15 تا 29 ساله) و حفظ این روند در سال های ‏آینده و نظر به نقش مؤثر آن‌‌ها در توسعه، پیشرفت و تعالی کشور، ‏‏«ضرورت توجه به برنامه‌ریزی و ساماندهی امور مربوط به نیازهای ‏آنان»، از اهمیت ویژه برخوردار است. لذا در اجرای اصول مندرج در ‏فصل سوم قانون اساسی (حقوق ملت)، ماده 157 قانون برنامه ‏سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، ‏آیین‌نامه اجرایی آن مصوب 2/9/1379 هیأت وزیران و در چارچوب ‏مصوبه مورخ11/8/1382 هیأت وزیران در خصوص سطوح ‏سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور جوانان، برنامه جامع ملی ‏ساماندهی امور جوانان کشور تدوین شده است. ‏
برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان «به منزله سند راهبردی ‏نظام توسعه ملی امور جوانان است که بستر مناسب برای تنظیم و ‏اجرای سیاست یکپارچه و هماهنگ را از طریق برنامه‌ریزی منسجم ‏در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، شغلی، علمی، تفریحی و ‏تحصیلی جوانان در سطوح ملی و منطقه‌ای؛ محقق می‌سازد». ‏
سند حاضر، با اعتقاد به این‌که «پاسخگویی به نیازهای واقعی ‏جوانان در گرو بهسازی فرایند دوره تحول و رشد از کودکی تا ‏نوجوانی» و بعد از آن است، چگونگی مشارکت هماهنگ و همه ‏جانبه دستگاه‌های دولتی و سازمان‌های غیردولتی را در «تقسیم کار ‏ملی» به منظور ساماندهی، مدیریت و برنامه‌ریزی امور جوانان ‏فراهم می‌نماید. ‏
با توجه به مطالعات انجام گرفته توسط سازمان ملی جوانان در ‏زمینه تدوین برنامه‌های ملی جوانان، دکترین امور جوانی، گزارش ‏ملی جوانان و مطالعات نظری در حوزه‌های جامعه‌شناختی، ‏روانشناختی، و حقوقی جوانان و با توجه پشتوانه‌های اعتقادی و ‏خواستگاه‌های دینی در امور تربیتی جوانان رویکرد حاکم بر نظام ‏جامع، رویکرد ارتقایی ‏‎(Promotional Approach)‎‏ می‌باشد. ‏
رهیافت ارتقایی یا پرورشی به جوانان بر این باور است که ارتقای ‏کیفیت منابع انسانی در هر کشوری، ارتباط عمیقی با نوع نگاه به ‏جوانان دارد. در رهیافت ارتقایی پرورش مستمر وجوه مثبت ‏شخصیت و سبک و کیفیت زندگی جوانان پیگیری می‌شود و در ‏نتیجه برای اقدامات و فعالیت‌ها، نهایتی متصور نیست. هدف ‏فعالیت‌های ارتقایی قادرسازی و توانمندسازی ‏‎(Empowerment)‎‏ جوان و بسترسازی برای رشد و تعالی همه ‏جانبه جوانان است. پذیرش رهیافت ارتقایی به گونه‌ی بنیادی و ‏اساسی برای جوانان مستلزم درک بهتر چالش‌های موجود است. ‏پذیرش رهیافت ارتقایی در تدوین برنامه‌های ملی جوانان و تأکید ‏بر پرورش وجوه مثبت آنان، نوعی سرمایه‌گذاری است که توسعه ‏اجتماعی و اقتصادی پایدار را موجب خواهد شد و منافع ویژه‌ای را ‏برای کل جامعه پدید خواهد آورد. این دیدگاه را می‌توان مترادف ‏دیدگاه توسعه‌ای، تحولی و تکاملی ‏‎(Development)‎‏ دانست. ‏
رویکرد ارتقایی، از یک سو رویکردی است چند وجهی، مبتنی بر ‏شناخت عمیق از نیازهای اجتماعی و آرمان‌ها و اهداف متعالی انسان ‏و از سوی دیگر کوششی است در جهت کاهش محدودیت‌های ‏فردی و مصون‌سازی درونی و خود کنترلی (خوداتکایی) در ابعاد و ‏وجوه مختلف که در فرایند یک برنامه‌ریزی توسعه‌ای به آن نیاز ‏می‌باشد. زوایا و وجوه این رویکرد در نمودار زیر مشخص شده ‏است: ‏
‏(فعالیت‌های چند وجهی مدل ارتقایی)‏

بند 1

1- ارزیابی وضع موجود ‏
بررسی‌های به عمل آمده از وضع موجود امور جوانان دو کشور ‏نشان دهنده وجود چالش‌های عمده در حوزه اساس نگرش‌ها، ‏ساختارها و عملکردها به شرح زیر می‌باشد:‏
‏1-1- ابهام در جایگاه امور جوانان، نگرش‌ها در نظام برنامه‌ریزی ‏ملی و نامشخص بودن شاخص‌های قابل اتکاء در این زمینه
‏2-1- عدم تحرک و پویایی لازم در امر سیاستگذاری، برنامه‌ریزی ‏و اجرا در امور جوانان در سطوح ملی و منطقه‌ای (نگرش‌ها) ‏
‏3-1- ناهماهنگی بین قوانین و مقررات جاری کشور با انتظارات و ‏نیازهای جوانان (ساختارها). ‏
‏4-1- ناهماهنگی بین سازمان‌ها و دستگاه‌های مشابه و موازی در ‏ارائه خدمات به جوانان ناشی از نارسایی در تقسم کار ملی. ‏
‏5-1- ناهمخوانی سیاست‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های جاری ‏دستگاه‌ها با انتظارات و نیازهای جوانان کشور (عملکردها). ‏
‏6-1- فقدان ساز و کار و مناسب برای تبعیت سازمان‌های اجرایی ‏از سیاست‌های اعلام شده نهادهای مسؤول در امور جوانان ‏‏(ساختارها). ‏
‏7-1- عدم تعادل بین منابع و اعتبارات موجود و منابع مورد نیاز ‏برای پاسخ به نیازهای جوانان و مدیریت سلیقه‌ای منابع به دلیل ‏وجود دستگاه‌های هم‌عرض و فعالیت‌های موازی (ساختارها). ‏
‏8-1- ناسازگاری و تعارض بین رویکردهای سنتی و نگرش‌های ‏علمی، روزآمد و مدرن در امور جوانان (نگرش‌ها).‏
‏9-1- روند رو به افزایش تفاوت بین نسلی در حوزه ارزش‌های ‏دینی فرهنگی و اجتماعی و اختلال در تعامل و تفاهم نسل‌ها ‏‏(ساختارها). ‏
برای رویارویی با این چالش‌ها و در جهت ارتقاء و توانمندسازی ‏جوانان، ساماندهی امور آنان ضرورتی است که موجب خواهد شد ‏پتانسیل‌های عظیم این گروه سنی پیش از آن‌که زمینه‌ساز یک ‏تهدید واقعی شود به یک فرصت ملی تبدیل گردد. ‏

بند 2

2- بر همین اساس اهداف برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان ‏عبارت خواهد بود از: ‏
‏1-2- هدف کلی ‏
ارتقاء، اعتلا و توانمندسازی نسل جوان کشور و استفاده بهینه از ‏استعدادها و توانایی‌های آنان در توسعه کشور ‏
‏2-2- اهداف اختصاصی ‏
اول: تدوین سیاست‌ها و راهبردهای ملی، در زمینه امور جوانان و ‏نیازهای آنان؛
دوم: شناخت روزآمد نیازهای جوانان و ارتقای سطح آگاهی‌ها و ‏اصلاح نگرش‌ها و باورها نسبت به امور جوانان ‏
سوم: تعیین جایگاه، نقش و مأموریت‌های اساسی دستگاه‌های ‏دولتی مرتبط با امور جوانان و تقسیم کار ملی به منظور هماهنگی و ‏ساماندهی فعالیت‌های بخشی و فرابخشی در این زمینه؛ ‏
چهارم: تعیین نقش و وظایف سازمان‌های غیر دولتی در امور ‏جوانان؛ ‏
پنجم: همگرایی، هماهنگی و سامان‌یابی فعالیت‌های سازمان‌های ‏دولتی و غیر دولتی مرتبط با امور جوانان. ‏

بند 3

3- مبانی نظری: ‏
سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در امور جوانان بر مفروضات و بایدهای ‏زیر متکی است: ‏
‏1-3- هویت ملی و دینی جوانان سامانه اصلی پایداری است. ‏
مکانیزم تقویت و ماندگاری جوامع همیشه بر اساس حفظ اصول و ‏توجه به ارزش‌ها، دانش و فرهنگ بومی و دینی استوار بوده است. ‏تأثیر و تأثر جوانان از امواج «یکسان‌سازی جهانی» بیش از دیگر ‏گروه‌های سنی است. رسانه‌های ارتباط جمعی، نقش مؤثری در این ‏زمینه دارند. با توجه به این نقش کانونی رسانه‌ها در دنیای امروز، ‏عملاً در صورتی که کنترل درونی و هویت انسجام یافته ملی و دینی ‏وجود نداشته باشد، تسلیم‌پذیری بلاشرط به سادگی رخ خواهد داد. ‏
‏2-3- جوانی به عنوان پیوستاری تحولی و غیر قابل تفکیک از ‏کودکی و نوجوانی است. ‏
در طی دوران کودکی تا نوجوانی گستره وسیعی از تحولات روی ‏می‌دهد و امکانات و ظرفیت‌های نوینی برای تحقق بروز می‌یابد که ‏مرزها و ابعاد جوانی را مشخص می‌سازد. لذا لازمه داشتن جوان ‏سالم و کارا، برنامه‌ریزی از ابتدای کودکی و در درون خانواده، ‏مدرسه و جامعه می‌باشد. ‏
‏3-3- دوره جوانی دوره اصلی شکل‌گیری سرمایه اجتماعی است. ‏
اگر سرمایه اجتماعی را به مثابه «مجموعه معینی از هنجارها، ‏شبکه‌ها و ارزش‌های غیر رسمی بدانیم که اعضای جامعه در آن ‏سهیم هستند» حضور جوانان و مشارکت هرچه بیشتر آنان در ‏تشکل‌ها و سازمان‌هایی که خود ایجاد می‌کنند و یا آگاهانه به آن ‏می‌پیوندند، می‌تواند در نهایت به تعلق خاطر، هویت‌یابی و کاهش ‏آسیب‌های اجتماعی بیانجامد. در یک فرآیند مناسب متغیرهای ‏سرمایه اجتماعی نظیر اعتماد و مشارکت، افزایش می‌یابد و در ‏نهایت به ارتقا و بهره‌وری ملی و تحقق توسعه اقتصادی اجتماعی ‏منجر می‌شود. ‏
‏4-3- شکوفایی جوانان در گرو توجه به خواسته‌ها و تأمین نیازهای ‏جسمی، روانی، اجتماعی معنوی آنان است. ‏
سازمان‌ها و دولت‌ها در تمام سطوح، مسؤولیت حمایت از یک ‏فلسفه انسان‌نگر را به عنوان مبنای ارتقاء بنیادی جوانان به عهده ‏دارند و در این مسیر موظفند با ارزیابی و تشخیص مستمر ‏خواسته‌ها و نیازهای واقعی جوانان به آن‌ها پاسخ مساعد بدهند؛ ‏زیرا با توجه به اقتضای سنی جوانان و تغییرات اجتماعی، نیازهای ‏آنان به طور مستمر در حال تحول و تغییر است و در عین حال ‏ضرورت دارد علاوه بر اولویت‌بندی در تحقق نیازها به تفاوت و تنوع ‏نیازها در بین آنان نیز توجه شود.‏
‏5-3- بهره‌وری و توسعه اجتماعی، مستلزم تقویت مهارت‌های ‏فردی واجتماعی جوانان است. ‏
تأکید بر مهارت‌های زندگی و پرورش شخصیت موجه برای جوانان ‏حاصل این دستاورد و تجربه بشری است که با آموزش علم و ‏دانش صرف نمی‌توان انتظار جامعه توسعه یافته را داشت، بلکه ‏آموزش همراه با پرورش در زمینه‌های تربیتی و تقویت مهارت‌ها در ‏ابعاد فردی و اجتماعی می‌تواند به تکوین شخصیت سالم و سلامت ‏روانی جوانان بیانجامد. ‏
‏6-3- مشارکت همه جانبه جوانان از الزامات اساسی تحول ‏اجتماعی است. ‏
مشارکت جوانان با هدف توانایی آن‌ها برای اندیشیدن در مورد ‏مسایل خود و برخورداری از مهارت انتقال مؤثر نظرات و تعامل ‏مثبت با دیگر اعضاء جامعه است. مشارکت اجتماعی جوانان، نقش ‏مهمی در تحول اجتماعی و در نتیجه فرآیندهای توانمندسازی و ‏ظرفیت‌سازی دارد. ‏
‏7-3- نگاه جوان و جوانی متأثر از شرایط جهانی و زمانی است. ‏
امروزه نگاه جهانی به جوان، مستلزم افزایش تبادلات فرهنگی، ‏اقتصادی و اجتماعی در سطح بین‌الملل است. این رویکرد می‌تواند ‏فرصتی جهت به کمال رسیدن استعدادهای جوانان، در عین حفظ ‏زمینه‌های استقلال و هویت ملی نیز به شمار آید. ‏

بند 4

4- اصول برنامه‏
اصول این برنامه بر بایدها، نبایدها و اولویت‌های زیر متکی است: ‏
‏1-4- تقویت هویت دینی و ملی جوانان به عنوان زیرساخت برنامه ‏جامع ملی ساماندهی امور جوانان. ‏
‏2-4- تأکید بر نیازهای اساسی با اولویت تأمین سلامت و ارتقا، ‏پرورش، آموزش، اشتغال و سلامت ازدواج، مسکن. ‏
‏3-4- با توجه به حقوق و مسؤولیت‌های جوانان از حکومت، نظام و ‏تأمین فرایند مشارکت جوان در امور مربوط به خود و جامعه. ‏
‏4-4- اجتناب از هر نوع روش اقتدار؟گرایانه؟ و بهره‌گیری از ‏روش‌های ؟ علمی در برخورد با جوانان با توجه به مقتضیات روانی، ‏اجتماعی، اقتصادی دوره جوانی. ‏
‏5-4- توجه به نقش و وظایف دستگاه‌ها و نهادهای مختلف در ‏شکل‌گیری و ارضای نیازها در فرایند جوانی. ‏
‏6-4- توجه به لزوم برقراری فضای ایمن اجتماعی برای رشد و ‏توسعه جوانان. ‏
‏7-4- پرهیز در مداخله در حوزه خصوصی جوانان و محترم شمردن ‏حریم خصوصی آنان. ‏
‏8-4- توجه به ویژگی‌های روانی جوانی و نقش آن در تنظیم روابط ‏عاطفی، پایبندی به مجموعه‌ای از اصول و ظرفیت تصمیم‌گیری و ‏پیگیری خواسته‌ها. ‏

بند 5

5- راهبردها و راهکارها: ‏
‏1-5- تبیین و تدوین سیاست‌های ملی در امور جوانان از طریق: ‏
الف- تعیین سیاست‌های ملی در امور جوانان و تصویب آن توسط ‏بالاترین مرجع مسؤول و بازبینی ادواری آن‌ها؛
ب- انجام اقدامات لازم به منظور الزام دستگاه‌های ذی‌ربط در امور ‏جوانان جهت رعایت سیاست‌های ملی جوانان در برنامه‌ها و ‏فعالیت‌ها؛
ج- اجرای برنامه مطالعات ملی ساماندهی امور جوانان در حوزه ‏نگرش‌ها، سیاست‌ها و ساختارهای مرتبط با جوانان. ‏
‏2-5- شناسایی روزآمد نیازهای جوانان از طریق: ‏
الف- جمع‌آوری مستمر اطلاعات در امور جوانان ‏
ب-‏‎ ‎تدوین وپایش شاخص‌ها در امور جوانان
ج- انجام مطالعات و تحقیقات مستمر و ادواری به منظور به روز ‏کردن اطلاعات درباره نیازهای جوانان و امور مرتبط با آنها ‏
‏3 – 5 - اصلاح نگرش‌ها و باورها نسبت به نیاز‌های جوانان از ‏طریق:‏
الف – اجرای برنامه‌های آموزشی، اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی در ‏زمینه امور جوانان در سطوح مختلف اجتماعی از عموم مردم تا ‏مدیران رده بالای مرتبط با امور جوانان ‏
‏4 -5- باز‌‌بینی و بازتعریف ساختار و مأموریت دستگاه‌های دولتی ‏مرتبط با امور جوانان از طریق:‏
الف – تعیین و تحدید وظایف و مأموریت‌های دستگاه‌های دولتی ‏مسؤول در امور مرتبط با جوانان؛
ب – باز‌بینی و اصلاح شرح وظایف دستگاه‌های مسؤول به منظور ‏تقسیم کار ملی و حذف موازی کاری، فعالیت‌های غیر ضرور و ‏جایگزینی خلاءها و یا مواردی که قبلاً پیش‌بینی نشده؛
ج – پیش‌بینی تمهیدات لازم ساختاری، اعتباری و برنامه‌ای به ‏منظور الزام به هماهنگی سازمان‌های مسؤول در امور مرتبط با ‏جوانان با سازمان ملی جوانان در چارچوب تقسیم کار ملی؛
‏5 – 5- ایجاد زمینه به منظور مشارکت حداکثر سازمان‌های ‏غیردولتی و بازبینی و بازتعریف مأموریت آنها از طریق:‏
الف – شناسایی و ارزیابی موانع موجود جهت فعالیت سازمان‌های ‏غیردولتی و کاهش و رفع آنها؛
ب – تسهیل فرآیند تأسیس سازمان‌های غیردولتی فعال در امور ‏جوانان؛
ج – اجرای برنامه‌های آموزشی و توانمند‌‌سازی برای سازمان‌های ‏غیردولتی فعال در امور جوانان؛
د- ایجاد تسهیلات لازم به منظور تشکیل نهاد غیردولتی هماهنگ ‏کننده سازمان های غیردولتی با امور جوانان؛
هـ – ایجاد مقدمات و تسهیلات لازم به منظور ایجاد شبکه‌های ‏تخصصی سازمان‌های غیردولتی؛
‏6 -5 - سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و ساماندهی به منظور تعامل ‏سازنده و فعال بین سازمان‌های دولتی و غیردولتی از طریق؛
الف – شناسایی موانع همکاری سازمان‌های دولتی و غیردولتی و ‏کاهش و رفع آنها؛
ب – تثبیت نقش سازمان ملی جوانان به عنوان نهاد هماهنگ کننده ‏فعالیت دستگا‌ه‌های دولتی و سازمان‌های غیردولتی در امور جوانان؛
ج – ایجاد تسهیلات و مقدمات لازم به منظور واگذاری حداکثر ‏وظایف ممکن سازمان‌های دولتی به سازمان‌های غیردولتی در امور ‏جوانان؛
د – ایجاد تسهیلات و مقدمات لازم به منظور حضور نمایندگان ‏سازمان‌های غیردولتی در مجامع و شوراهای سازمان‌های دولتی ‏مرتبط با امور جوانان؛

بند 6

6- ساختار‏
کلیه اقدامات مرتبط با این سند در چارچوب مصوبه شماره ‏‏48562/ت2965 مورخ 22/9/82 هیأت وزیران بر عهده سازمان ‏ملی جوانان خواهد بود.‏
تبصره 1- سازمان ملی جوانان موظف است با همکاری سازمان ‏مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، حداکثر 3ماه پس از تصویب این سند ‏پیشنهادات خود را در خصوص تقسیم کار ملی برای ساماندهی امور ‏جوانان به شورای عالی اداری ارائه کند. کلیه تصمیمات سازمان ‏پس از تصویب شورای عالی اداری برای همه دستگاه‌ها لازم‌الاجراء ‏می‌باشد.‏
تبصره 2- به منظور اجرای برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان ‏ستاد ملی ساماندهی امور جوانان مرکب از افراد زیر تشکیل خواهد ‏شد:‏
الف – رییس سازمان ملی جوانان‏
ب – رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یا یکی از ‏معاونین وی به انتخاب رییس سازمان مذکور ‏
ج – وزیر آموزش وپرورش یا یکی از معاونین وی به انتخاب وزیر ‏
د – وزیر کشور یا یکی از معاونین وی به انتخاب وزیر ‏
هـ - وزیر علوم، تحقیقات و فناوری یا یکی از معاونین وی به ‏انتخاب وزیر
و – وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یا یکی از معاونین وی به انتخاب ‏وزیر
ز – رییس سازمان تربیت بدنی کشور یا یکی از معاونین وی به ‏انتخاب رییس سازمان
ح – رییس جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران ‏
ط – یک نفر مدیران سازمان‌های غیردولتی جوانان به انتخاب ‏مجمع ملی جوانان
ی – سه نفر اساتید صاحب نظر دانشگاه‌ها به پیشنهاد رییس ‏سازمان ملی جوانان ‏
رییس ستاد در موارد مقتضی می‌تواند از سایر وزرا، معاونین وزرا و ‏یا مدیران دستگاه‌های ذی‌ربط جهت حضور در جلسات ستاد دعوت ‏به عمل آورد.‏
تبصره 3 – ریاست ستاد بر عهده رییس سازمان ملی جوانان و ‏دبیرخانه آن در سازمان ملی جوانان خواهد بود. کلیه تصمیمات ‏سازمان ملی جوانان به منظور تحقق اهداف این سند – به جز ‏تقسیم کار ملی – و اجرای راهکارهای پیش‌بینی شده پس از ‏تصویب ستاد برای کلیه دستگاه‌ها لازم‌الاجرا خواهد بود.‏

بند 7

7- دستاورد‌های اجرای برنامه: ‏
انتظار می‌رود در صورت اجرای این برنامه دستاورد‌های زیر محقق ‏شود:‏
‏1 -7- هماهنگی اقدامات در امور جوانان ‏
برنامه جامع ساماندهی امور جوانان در صدد حل مسائل و ‏چالش‌های اساسی امور جوانان از طریق تقسیم کار ملی و هماهنگی ‏اقدامات موجود است.‏
‏2 -7- اعتلا و ارتقای جوانان ‏
رویکرد تدوین برنامه ارتقایی است، از اینرو تنها به حذف عوامل ‏آسیب رسان بسنده نمی‌کند و اعتلاء و ارتقای جوانان را مدنظر دارد ‏که برای آن نمی‌توان غایتی قایل شد.‏
‏3 -7 – سیاستگذاری واحد دستگاه‌های دولتی ‏
تقسیم کار ملی و مشخص شدن سیاست‌های ملی در امور جوانان، ‏بایدها و نبایدهای دستگاه‌های دولتی را روشن کرده و در نتیجه ‏اقدامات جاری به صورت هماهنگ زمینه تحقق اهداف برنامه را ‏فراهم می سازد.‏
‏4-7- استفاده بهینه از توانایی های جوانان
افزونی جمعیت جوانان در ایران تا کنون به عنوان یک نگرانی تلقی ‏می شد، با اجرای این برنامه و استفاده بهینه از توانایی های جوانان ‏، این نگرانی به یک فرصت بی نظیر برای توسعه همه جانبه کشور ‏تبدیل خواهد شد.‏
‏5-7- گسترش مفاهمه نظری راجع به پدیده جوانی ‏
جوانی از موضوعات قابل تأمل و مورد علاقه جامعه به ویژه صاحبان ‏اندیشه کشور است. از نتایج اجرای برنامه جامع ساماندهی امور ‏جوانان ، تعمیق نظر و اندیشه در سطوح مختلف و تغییر نگرش ‏نسبت به پدیده جوانی است.‏
‏6-7- توسعه ملی‏
با توجه به راهبردها و راهکارهای ارائه شده در برنامه، نقش جوانان ‏در توسعه ملی گسترش می یابد، زیرا توسعه پایدارمبتنی است بر ‏توسعه منابع انسانی ضمن اینکه جوانان محور توسعه منابع انسانی ‏هستند.‏
‏7-7- بسیج ظرفیت ملی
هر چند وجود سازمان و نهاد مسؤول برای سیاستگذاری و مدیریت ‏امور جوانان امری لازم و ضروری است، اما محدودنمودن تصدی ‏امور جوانان به یک نهاد و سازمان خطا خواهد بود ، لذا با استفاده از ‏راهبردها و راهکارهای یاد شده می توان با تمام ظرفیت ملی در دو ‏گروه سازمان های دولتی و غیر دولتی برای حل مسائل جوانان ‏اقدام کرد.‏
‏8-7- برنامه ریزی با جوانان و برای جوانان‏
با توجه به خصوصیات دوران جوانی در هویت طلبی و کسب ‏شخصیت اجتماعی جوانان و بروز مقاومت از سوی آنان در اعمال ‏برنامه ها و اقدامات از طرف دیگران ،اجرای این برنامه امکان ‏مشارکت جوانان و ایفای نقش جدی تری توسط آنان را فراهم می ‏کند. ‏
‏9-7- تقویت و توسعه نهادهای غیردولتی جوانان
مطالعات و تجارب موجود نشان می دهد برای افزایش اثر بخشی ‏برنامه ها باید از امکانات نهادهای غیردولتی و مدنی حداکثر استفاده ‏را به عمل آورد. اجرای این برنامه زمینه شکوفایی و رشد سازمان ‏های غیر دولتی و مردمی فعال در امور جوانان را فراهم خواهد کرد.‏
‏10-7- تدوین برنامه عمل ‏
این برنامه مقدمات و زمینه های لازم را برای انجام اقدامات آتی در ‏امور جوانان فراهم خواهد آورد و سازوکارهای تحقق اهداف را مهیا ‏خواهد ساخت. ‏
این سند در جلسه مورخ .......... هیأت وزیران و به پیشنهاد مشترک ‏سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و سازمان ملی جوانان مطرح ‏و به استناد اصل 138قانون اساسی تصویب شد.‏

مقدمه


این سند به منظور فراهم ساختن زمینه‌های لازم جهت رشد، اعتلاء، ‏ارتقا و توانمندسازی جوانان و پاسخگویی به نیازهای اساسی آنان ‏مبتنی بر سند چشم‌انداز 20 ساله تدوین گردیده است. تحقق این ‏امر مستلزم سیاستگذاری، برنامه‌ریزی‌ تقسیم کار ملی، تجهیز و ‏تخصیص منابع و مدیریت مؤثر فرابخشی در امور جوانان می‌باشد. ‏
جوانان مهم‌ترین منابع انسانی یک جامعه محسوب می‌گردند و باید ‏حقوق و خواسته‌های مشروع آن‌ها را مطابق مواد مصرح در قانون ‏اساسی طبیعی و به حق تلقی نمود. با توجه به سهم غالب جمعیت ‏‏33 درصدی جوانان (15 تا 29 ساله) و حفظ این روند در سال های ‏آینده و نظر به نقش مؤثر آن‌‌ها در توسعه، پیشرفت و تعالی کشور، ‏‏«ضرورت توجه به برنامه‌ریزی و ساماندهی امور مربوط به نیازهای ‏آنان»، از اهمیت ویژه برخوردار است. لذا در اجرای اصول مندرج در ‏فصل سوم قانون اساسی (حقوق ملت)، ماده 157 قانون برنامه ‏سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، ‏آیین‌نامه اجرایی آن مصوب 2/9/1379 هیأت وزیران و در چارچوب ‏مصوبه مورخ11/8/1382 هیأت وزیران در خصوص سطوح ‏سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور جوانان، برنامه جامع ملی ‏ساماندهی امور جوانان کشور تدوین شده است. ‏
برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان «به منزله سند راهبردی ‏نظام توسعه ملی امور جوانان است که بستر مناسب برای تنظیم و ‏اجرای سیاست یکپارچه و هماهنگ را از طریق برنامه‌ریزی منسجم ‏در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، شغلی، علمی، تفریحی و ‏تحصیلی جوانان در سطوح ملی و منطقه‌ای؛ محقق می‌سازد». ‏
سند حاضر، با اعتقاد به این‌که «پاسخگویی به نیازهای واقعی ‏جوانان در گرو بهسازی فرایند دوره تحول و رشد از کودکی تا ‏نوجوانی» و بعد از آن است، چگونگی مشارکت هماهنگ و همه ‏جانبه دستگاه‌های دولتی و سازمان‌های غیردولتی را در «تقسیم کار ‏ملی» به منظور ساماندهی، مدیریت و برنامه‌ریزی امور جوانان ‏فراهم می‌نماید. ‏
با توجه به مطالعات انجام گرفته توسط سازمان ملی جوانان در ‏زمینه تدوین برنامه‌های ملی جوانان، دکترین امور جوانی، گزارش ‏ملی جوانان و مطالعات نظری در حوزه‌های جامعه‌شناختی، ‏روانشناختی، و حقوقی جوانان و با توجه پشتوانه‌های اعتقادی و ‏خواستگاه‌های دینی در امور تربیتی جوانان رویکرد حاکم بر نظام ‏جامع، رویکرد ارتقایی ‏‎(Promotional Approach)‎‏ می‌باشد. ‏
رهیافت ارتقایی یا پرورشی به جوانان بر این باور است که ارتقای ‏کیفیت منابع انسانی در هر کشوری، ارتباط عمیقی با نوع نگاه به ‏جوانان دارد. در رهیافت ارتقایی پرورش مستمر وجوه مثبت ‏شخصیت و سبک و کیفیت زندگی جوانان پیگیری می‌شود و در ‏نتیجه برای اقدامات و فعالیت‌ها، نهایتی متصور نیست. هدف ‏فعالیت‌های ارتقایی قادرسازی و توانمندسازی ‏‎(Empowerment)‎‏ جوان و بسترسازی برای رشد و تعالی همه ‏جانبه جوانان است. پذیرش رهیافت ارتقایی به گونه‌ی بنیادی و ‏اساسی برای جوانان مستلزم درک بهتر چالش‌های موجود است. ‏پذیرش رهیافت ارتقایی در تدوین برنامه‌های ملی جوانان و تأکید ‏بر پرورش وجوه مثبت آنان، نوعی سرمایه‌گذاری است که توسعه ‏اجتماعی و اقتصادی پایدار را موجب خواهد شد و منافع ویژه‌ای را ‏برای کل جامعه پدید خواهد آورد. این دیدگاه را می‌توان مترادف ‏دیدگاه توسعه‌ای، تحولی و تکاملی ‏‎(Development)‎‏ دانست. ‏
رویکرد ارتقایی، از یک سو رویکردی است چند وجهی، مبتنی بر ‏شناخت عمیق از نیازهای اجتماعی و آرمان‌ها و اهداف متعالی انسان ‏و از سوی دیگر کوششی است در جهت کاهش محدودیت‌های ‏فردی و مصون‌سازی درونی و خود کنترلی (خوداتکایی) در ابعاد و ‏وجوه مختلف که در فرایند یک برنامه‌ریزی توسعه‌ای به آن نیاز ‏می‌باشد. زوایا و وجوه این رویکرد در نمودار زیر مشخص شده ‏است: ‏
‏(فعالیت‌های چند وجهی مدل ارتقایی)‏

بند 1

1- ارزیابی وضع موجود ‏
بررسی‌های به عمل آمده از وضع موجود امور جوانان دو کشور ‏نشان دهنده وجود چالش‌های عمده در حوزه اساس نگرش‌ها، ‏ساختارها و عملکردها به شرح زیر می‌باشد:‏
‏1-1- ابهام در جایگاه امور جوانان، نگرش‌ها در نظام برنامه‌ریزی ‏ملی و نامشخص بودن شاخص‌های قابل اتکاء در این زمینه
‏2-1- عدم تحرک و پویایی لازم در امر سیاستگذاری، برنامه‌ریزی ‏و اجرا در امور جوانان در سطوح ملی و منطقه‌ای (نگرش‌ها) ‏
‏3-1- ناهماهنگی بین قوانین و مقررات جاری کشور با انتظارات و ‏نیازهای جوانان (ساختارها). ‏
‏4-1- ناهماهنگی بین سازمان‌ها و دستگاه‌های مشابه و موازی در ‏ارائه خدمات به جوانان ناشی از نارسایی در تقسم کار ملی. ‏
‏5-1- ناهمخوانی سیاست‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های جاری ‏دستگاه‌ها با انتظارات و نیازهای جوانان کشور (عملکردها). ‏
‏6-1- فقدان ساز و کار و مناسب برای تبعیت سازمان‌های اجرایی ‏از سیاست‌های اعلام شده نهادهای مسؤول در امور جوانان ‏‏(ساختارها). ‏
‏7-1- عدم تعادل بین منابع و اعتبارات موجود و منابع مورد نیاز ‏برای پاسخ به نیازهای جوانان و مدیریت سلیقه‌ای منابع به دلیل ‏وجود دستگاه‌های هم‌عرض و فعالیت‌های موازی (ساختارها). ‏
‏8-1- ناسازگاری و تعارض بین رویکردهای سنتی و نگرش‌های ‏علمی، روزآمد و مدرن در امور جوانان (نگرش‌ها).‏
‏9-1- روند رو به افزایش تفاوت بین نسلی در حوزه ارزش‌های ‏دینی فرهنگی و اجتماعی و اختلال در تعامل و تفاهم نسل‌ها ‏‏(ساختارها). ‏
برای رویارویی با این چالش‌ها و در جهت ارتقاء و توانمندسازی ‏جوانان، ساماندهی امور آنان ضرورتی است که موجب خواهد شد ‏پتانسیل‌های عظیم این گروه سنی پیش از آن‌که زمینه‌ساز یک ‏تهدید واقعی شود به یک فرصت ملی تبدیل گردد. ‏

بند 2

2- بر همین اساس اهداف برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان ‏عبارت خواهد بود از: ‏
‏1-2- هدف کلی ‏
ارتقاء، اعتلا و توانمندسازی نسل جوان کشور و استفاده بهینه از ‏استعدادها و توانایی‌های آنان در توسعه کشور ‏
‏2-2- اهداف اختصاصی ‏
اول: تدوین سیاست‌ها و راهبردهای ملی، در زمینه امور جوانان و ‏نیازهای آنان؛
دوم: شناخت روزآمد نیازهای جوانان و ارتقای سطح آگاهی‌ها و ‏اصلاح نگرش‌ها و باورها نسبت به امور جوانان ‏
سوم: تعیین جایگاه، نقش و مأموریت‌های اساسی دستگاه‌های ‏دولتی مرتبط با امور جوانان و تقسیم کار ملی به منظور هماهنگی و ‏ساماندهی فعالیت‌های بخشی و فرابخشی در این زمینه؛ ‏
چهارم: تعیین نقش و وظایف سازمان‌های غیر دولتی در امور ‏جوانان؛ ‏
پنجم: همگرایی، هماهنگی و سامان‌یابی فعالیت‌های سازمان‌های ‏دولتی و غیر دولتی مرتبط با امور جوانان. ‏

بند 3

3- مبانی نظری: ‏
سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در امور جوانان بر مفروضات و بایدهای ‏زیر متکی است: ‏
‏1-3- هویت ملی و دینی جوانان سامانه اصلی پایداری است. ‏
مکانیزم تقویت و ماندگاری جوامع همیشه بر اساس حفظ اصول و ‏توجه به ارزش‌ها، دانش و فرهنگ بومی و دینی استوار بوده است. ‏تأثیر و تأثر جوانان از امواج «یکسان‌سازی جهانی» بیش از دیگر ‏گروه‌های سنی است. رسانه‌های ارتباط جمعی، نقش مؤثری در این ‏زمینه دارند. با توجه به این نقش کانونی رسانه‌ها در دنیای امروز، ‏عملاً در صورتی که کنترل درونی و هویت انسجام یافته ملی و دینی ‏وجود نداشته باشد، تسلیم‌پذیری بلاشرط به سادگی رخ خواهد داد. ‏
‏2-3- جوانی به عنوان پیوستاری تحولی و غیر قابل تفکیک از ‏کودکی و نوجوانی است. ‏
در طی دوران کودکی تا نوجوانی گستره وسیعی از تحولات روی ‏می‌دهد و امکانات و ظرفیت‌های نوینی برای تحقق بروز می‌یابد که ‏مرزها و ابعاد جوانی را مشخص می‌سازد. لذا لازمه داشتن جوان ‏سالم و کارا، برنامه‌ریزی از ابتدای کودکی و در درون خانواده، ‏مدرسه و جامعه می‌باشد. ‏
‏3-3- دوره جوانی دوره اصلی شکل‌گیری سرمایه اجتماعی است. ‏
اگر سرمایه اجتماعی را به مثابه «مجموعه معینی از هنجارها، ‏شبکه‌ها و ارزش‌های غیر رسمی بدانیم که اعضای جامعه در آن ‏سهیم هستند» حضور جوانان و مشارکت هرچه بیشتر آنان در ‏تشکل‌ها و سازمان‌هایی که خود ایجاد می‌کنند و یا آگاهانه به آن ‏می‌پیوندند، می‌تواند در نهایت به تعلق خاطر، هویت‌یابی و کاهش ‏آسیب‌های اجتماعی بیانجامد. در یک فرآیند مناسب متغیرهای ‏سرمایه اجتماعی نظیر اعتماد و مشارکت، افزایش می‌یابد و در ‏نهایت به ارتقا و بهره‌وری ملی و تحقق توسعه اقتصادی اجتماعی ‏منجر می‌شود. ‏
‏4-3- شکوفایی جوانان در گرو توجه به خواسته‌ها و تأمین نیازهای ‏جسمی، روانی، اجتماعی معنوی آنان است. ‏
سازمان‌ها و دولت‌ها در تمام سطوح، مسؤولیت حمایت از یک ‏فلسفه انسان‌نگر را به عنوان مبنای ارتقاء بنیادی جوانان به عهده ‏دارند و در این مسیر موظفند با ارزیابی و تشخیص مستمر ‏خواسته‌ها و نیازهای واقعی جوانان به آن‌ها پاسخ مساعد بدهند؛ ‏زیرا با توجه به اقتضای سنی جوانان و تغییرات اجتماعی، نیازهای ‏آنان به طور مستمر در حال تحول و تغییر است و در عین حال ‏ضرورت دارد علاوه بر اولویت‌بندی در تحقق نیازها به تفاوت و تنوع ‏نیازها در بین آنان نیز توجه شود.‏
‏5-3- بهره‌وری و توسعه اجتماعی، مستلزم تقویت مهارت‌های ‏فردی واجتماعی جوانان است. ‏
تأکید بر مهارت‌های زندگی و پرورش شخصیت موجه برای جوانان ‏حاصل این دستاورد و تجربه بشری است که با آموزش علم و ‏دانش صرف نمی‌توان انتظار جامعه توسعه یافته را داشت، بلکه ‏آموزش همراه با پرورش در زمینه‌های تربیتی و تقویت مهارت‌ها در ‏ابعاد فردی و اجتماعی می‌تواند به تکوین شخصیت سالم و سلامت ‏روانی جوانان بیانجامد. ‏
‏6-3- مشارکت همه جانبه جوانان از الزامات اساسی تحول ‏اجتماعی است. ‏
مشارکت جوانان با هدف توانایی آن‌ها برای اندیشیدن در مورد ‏مسایل خود و برخورداری از مهارت انتقال مؤثر نظرات و تعامل ‏مثبت با دیگر اعضاء جامعه است. مشارکت اجتماعی جوانان، نقش ‏مهمی در تحول اجتماعی و در نتیجه فرآیندهای توانمندسازی و ‏ظرفیت‌سازی دارد. ‏
‏7-3- نگاه جوان و جوانی متأثر از شرایط جهانی و زمانی است. ‏
امروزه نگاه جهانی به جوان، مستلزم افزایش تبادلات فرهنگی، ‏اقتصادی و اجتماعی در سطح بین‌الملل است. این رویکرد می‌تواند ‏فرصتی جهت به کمال رسیدن استعدادهای جوانان، در عین حفظ ‏زمینه‌های استقلال و هویت ملی نیز به شمار آید. ‏

بند 4

4- اصول برنامه‏
اصول این برنامه بر بایدها، نبایدها و اولویت‌های زیر متکی است: ‏
‏1-4- تقویت هویت دینی و ملی جوانان به عنوان زیرساخت برنامه ‏جامع ملی ساماندهی امور جوانان. ‏
‏2-4- تأکید بر نیازهای اساسی با اولویت تأمین سلامت و ارتقا، ‏پرورش، آموزش، اشتغال و سلامت ازدواج، مسکن. ‏
‏3-4- با توجه به حقوق و مسؤولیت‌های جوانان از حکومت، نظام و ‏تأمین فرایند مشارکت جوان در امور مربوط به خود و جامعه. ‏
‏4-4- اجتناب از هر نوع روش اقتدار؟گرایانه؟ و بهره‌گیری از ‏روش‌های ؟ علمی در برخورد با جوانان با توجه به مقتضیات روانی، ‏اجتماعی، اقتصادی دوره جوانی. ‏
‏5-4- توجه به نقش و وظایف دستگاه‌ها و نهادهای مختلف در ‏شکل‌گیری و ارضای نیازها در فرایند جوانی. ‏
‏6-4- توجه به لزوم برقراری فضای ایمن اجتماعی برای رشد و ‏توسعه جوانان. ‏
‏7-4- پرهیز در مداخله در حوزه خصوصی جوانان و محترم شمردن ‏حریم خصوصی آنان. ‏
‏8-4- توجه به ویژگی‌های روانی جوانی و نقش آن در تنظیم روابط ‏عاطفی، پایبندی به مجموعه‌ای از اصول و ظرفیت تصمیم‌گیری و ‏پیگیری خواسته‌ها. ‏

بند 5

5- راهبردها و راهکارها: ‏
‏1-5- تبیین و تدوین سیاست‌های ملی در امور جوانان از طریق: ‏
الف- تعیین سیاست‌های ملی در امور جوانان و تصویب آن توسط ‏بالاترین مرجع مسؤول و بازبینی ادواری آن‌ها؛
ب- انجام اقدامات لازم به منظور الزام دستگاه‌های ذی‌ربط در امور ‏جوانان جهت رعایت سیاست‌های ملی جوانان در برنامه‌ها و ‏فعالیت‌ها؛
ج- اجرای برنامه مطالعات ملی ساماندهی امور جوانان در حوزه ‏نگرش‌ها، سیاست‌ها و ساختارهای مرتبط با جوانان. ‏
‏2-5- شناسایی روزآمد نیازهای جوانان از طریق: ‏
الف- جمع‌آوری مستمر اطلاعات در امور جوانان ‏
ب-‏‎ ‎تدوین وپایش شاخص‌ها در امور جوانان
ج- انجام مطالعات و تحقیقات مستمر و ادواری به منظور به روز ‏کردن اطلاعات درباره نیازهای جوانان و امور مرتبط با آنها ‏
‏3 – 5 - اصلاح نگرش‌ها و باورها نسبت به نیاز‌های جوانان از ‏طریق:‏
الف – اجرای برنامه‌های آموزشی، اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی در ‏زمینه امور جوانان در سطوح مختلف اجتماعی از عموم مردم تا ‏مدیران رده بالای مرتبط با امور جوانان ‏
‏4 -5- باز‌‌بینی و بازتعریف ساختار و مأموریت دستگاه‌های دولتی ‏مرتبط با امور جوانان از طریق:‏
الف – تعیین و تحدید وظایف و مأموریت‌های دستگاه‌های دولتی ‏مسؤول در امور مرتبط با جوانان؛
ب – باز‌بینی و اصلاح شرح وظایف دستگاه‌های مسؤول به منظور ‏تقسیم کار ملی و حذف موازی کاری، فعالیت‌های غیر ضرور و ‏جایگزینی خلاءها و یا مواردی که قبلاً پیش‌بینی نشده؛
ج – پیش‌بینی تمهیدات لازم ساختاری، اعتباری و برنامه‌ای به ‏منظور الزام به هماهنگی سازمان‌های مسؤول در امور مرتبط با ‏جوانان با سازمان ملی جوانان در چارچوب تقسیم کار ملی؛
‏5 – 5- ایجاد زمینه به منظور مشارکت حداکثر سازمان‌های ‏غیردولتی و بازبینی و بازتعریف مأموریت آنها از طریق:‏
الف – شناسایی و ارزیابی موانع موجود جهت فعالیت سازمان‌های ‏غیردولتی و کاهش و رفع آنها؛
ب – تسهیل فرآیند تأسیس سازمان‌های غیردولتی فعال در امور ‏جوانان؛
ج – اجرای برنامه‌های آموزشی و توانمند‌‌سازی برای سازمان‌های ‏غیردولتی فعال در امور جوانان؛
د- ایجاد تسهیلات لازم به منظور تشکیل نهاد غیردولتی هماهنگ ‏کننده سازمان های غیردولتی با امور جوانان؛
هـ – ایجاد مقدمات و تسهیلات لازم به منظور ایجاد شبکه‌های ‏تخصصی سازمان‌های غیردولتی؛
‏6 -5 - سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و ساماندهی به منظور تعامل ‏سازنده و فعال بین سازمان‌های دولتی و غیردولتی از طریق؛
الف – شناسایی موانع همکاری سازمان‌های دولتی و غیردولتی و ‏کاهش و رفع آنها؛
ب – تثبیت نقش سازمان ملی جوانان به عنوان نهاد هماهنگ کننده ‏فعالیت دستگا‌ه‌های دولتی و سازمان‌های غیردولتی در امور جوانان؛
ج – ایجاد تسهیلات و مقدمات لازم به منظور واگذاری حداکثر ‏وظایف ممکن سازمان‌های دولتی به سازمان‌های غیردولتی در امور ‏جوانان؛
د – ایجاد تسهیلات و مقدمات لازم به منظور حضور نمایندگان ‏سازمان‌های غیردولتی در مجامع و شوراهای سازمان‌های دولتی ‏مرتبط با امور جوانان؛

بند 6

6- ساختار‏
کلیه اقدامات مرتبط با این سند در چارچوب مصوبه شماره ‏‏48562/ت2965 مورخ 22/9/82 هیأت وزیران بر عهده سازمان ‏ملی جوانان خواهد بود.‏
تبصره 1- سازمان ملی جوانان موظف است با همکاری سازمان ‏مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، حداکثر 3ماه پس از تصویب این سند ‏پیشنهادات خود را در خصوص تقسیم کار ملی برای ساماندهی امور ‏جوانان به شورای عالی اداری ارائه کند. کلیه تصمیمات سازمان ‏پس از تصویب شورای عالی اداری برای همه دستگاه‌ها لازم‌الاجراء ‏می‌باشد.‏
تبصره 2- به منظور اجرای برنامه جامع ملی ساماندهی امور جوانان ‏ستاد ملی ساماندهی امور جوانان مرکب از افراد زیر تشکیل خواهد ‏شد:‏
الف – رییس سازمان ملی جوانان‏
ب – رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یا یکی از ‏معاونین وی به انتخاب رییس سازمان مذکور ‏
ج – وزیر آموزش وپرورش یا یکی از معاونین وی به انتخاب وزیر ‏
د – وزیر کشور یا یکی از معاونین وی به انتخاب وزیر ‏
هـ - وزیر علوم، تحقیقات و فناوری یا یکی از معاونین وی به ‏انتخاب وزیر
و – وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یا یکی از معاونین وی به انتخاب ‏وزیر
ز – رییس سازمان تربیت بدنی کشور یا یکی از معاونین وی به ‏انتخاب رییس سازمان
ح – رییس جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران ‏
ط – یک نفر مدیران سازمان‌های غیردولتی جوانان به انتخاب ‏مجمع ملی جوانان
ی – سه نفر اساتید صاحب نظر دانشگاه‌ها به پیشنهاد رییس ‏سازمان ملی جوانان ‏
رییس ستاد در موارد مقتضی می‌تواند از سایر وزرا، معاونین وزرا و ‏یا مدیران دستگاه‌های ذی‌ربط جهت حضور در جلسات ستاد دعوت ‏به عمل آورد.‏
تبصره 3 – ریاست ستاد بر عهده رییس سازمان ملی جوانان و ‏دبیرخانه آن در سازمان ملی جوانان خواهد بود. کلیه تصمیمات ‏سازمان ملی جوانان به منظور تحقق اهداف این سند – به جز ‏تقسیم کار ملی – و اجرای راهکارهای پیش‌بینی شده پس از ‏تصویب ستاد برای کلیه دستگاه‌ها لازم‌الاجرا خواهد بود.‏

بند 7

7- دستاورد‌های اجرای برنامه: ‏
انتظار می‌رود در صورت اجرای این برنامه دستاورد‌های زیر محقق ‏شود:‏
‏1 -7- هماهنگی اقدامات در امور جوانان ‏
برنامه جامع ساماندهی امور جوانان در صدد حل مسائل و ‏چالش‌های اساسی امور جوانان از طریق تقسیم کار ملی و هماهنگی ‏اقدامات موجود است.‏
‏2 -7- اعتلا و ارتقای جوانان ‏
رویکرد تدوین برنامه ارتقایی است، از اینرو تنها به حذف عوامل ‏آسیب رسان بسنده نمی‌کند و اعتلاء و ارتقای جوانان را مدنظر دارد ‏که برای آن نمی‌توان غایتی قایل شد.‏
‏3 -7 – سیاستگذاری واحد دستگاه‌های دولتی ‏
تقسیم کار ملی و مشخص شدن سیاست‌های ملی در امور جوانان، ‏بایدها و نبایدهای دستگاه‌های دولتی را روشن کرده و در نتیجه ‏اقدامات جاری به صورت هماهنگ زمینه تحقق اهداف برنامه را ‏فراهم می سازد.‏
‏4-7- استفاده بهینه از توانایی های جوانان
افزونی جمعیت جوانان در ایران تا کنون به عنوان یک نگرانی تلقی ‏می شد، با اجرای این برنامه و استفاده بهینه از توانایی های جوانان ‏، این نگرانی به یک فرصت بی نظیر برای توسعه همه جانبه کشور ‏تبدیل خواهد شد.‏
‏5-7- گسترش مفاهمه نظری راجع به پدیده جوانی ‏
جوانی از موضوعات قابل تأمل و مورد علاقه جامعه به ویژه صاحبان ‏اندیشه کشور است. از نتایج اجرای برنامه جامع ساماندهی امور ‏جوانان ، تعمیق نظر و اندیشه در سطوح مختلف و تغییر نگرش ‏نسبت به پدیده جوانی است.‏
‏6-7- توسعه ملی‏
با توجه به راهبردها و راهکارهای ارائه شده در برنامه، نقش جوانان ‏در توسعه ملی گسترش می یابد، زیرا توسعه پایدارمبتنی است بر ‏توسعه منابع انسانی ضمن اینکه جوانان محور توسعه منابع انسانی ‏هستند.‏
‏7-7- بسیج ظرفیت ملی
هر چند وجود سازمان و نهاد مسؤول برای سیاستگذاری و مدیریت ‏امور جوانان امری لازم و ضروری است، اما محدودنمودن تصدی ‏امور جوانان به یک نهاد و سازمان خطا خواهد بود ، لذا با استفاده از ‏راهبردها و راهکارهای یاد شده می توان با تمام ظرفیت ملی در دو ‏گروه سازمان های دولتی و غیر دولتی برای حل مسائل جوانان ‏اقدام کرد.‏
‏8-7- برنامه ریزی با جوانان و برای جوانان‏
با توجه به خصوصیات دوران جوانی در هویت طلبی و کسب ‏شخصیت اجتماعی جوانان و بروز مقاومت از سوی آنان در اعمال ‏برنامه ها و اقدامات از طرف دیگران ،اجرای این برنامه امکان ‏مشارکت جوانان و ایفای نقش جدی تری توسط آنان را فراهم می ‏کند. ‏
‏9-7- تقویت و توسعه نهادهای غیردولتی جوانان
مطالعات و تجارب موجود نشان می دهد برای افزایش اثر بخشی ‏برنامه ها باید از امکانات نهادهای غیردولتی و مدنی حداکثر استفاده ‏را به عمل آورد. اجرای این برنامه زمینه شکوفایی و رشد سازمان ‏های غیر دولتی و مردمی فعال در امور جوانان را فراهم خواهد کرد.‏
‏10-7- تدوین برنامه عمل ‏
این برنامه مقدمات و زمینه های لازم را برای انجام اقدامات آتی در ‏امور جوانان فراهم خواهد آورد و سازوکارهای تحقق اهداف را مهیا ‏خواهد ساخت. ‏
این سند در جلسه مورخ .......... هیأت وزیران و به پیشنهاد مشترک ‏سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و سازمان ملی جوانان مطرح ‏و به استناد اصل 138قانون اساسی تصویب شد.‏