بخش 1 چشم انداز و مأموریت

قسمت 1 چشم‌انداز معاونت طب سنتی ایران برای توسعه فرهنگ، آداب و میراث پزشکی در راستای اسناد چشم‌انداز، ایران ۱۴۰۴ و براساس نقشه جامع علمی، تحقیقاتی کشور و با تکیه بر آموزه‌های ارزشمند اسلامی و تاریخ افتخارآمیز ایران زمین بر آن است که از طریق هدایت، رهبری، برنامه‌ریزی، پشتیبانی و نظارت بر امور مربوط به پژوهش، آموزش و خدمات پزشکی در زمینه طب سنتی ایرانی، بتواند ضمن احیای میراث علمی و تاریخی مکتب پزشکی اسلامی ـ ایرانی در سطح جهانی به ارتقای جایگاه آن به عنوان شیوه‌ای جامع، جامعه‌نگر، مستند و کارآمد مبتنی بر ارزشهای اخلاقی در نظام سلامت دست یابد.

قسمت 2 مأموریت: دستیابی به چشم‌انداز معاونت طب سنتی ایران در راستای تعالی جایگاه علمی کشـور و نیل به خـودباوری منطقی و علمی دانشـوران علوم پزشکـی و آحـاد جامعه در بخشهای شش‌گانه پژوهش، آموزش، امور دارویی، خدمات تندرستی و درمانی، فرهنگ عمومی و طب مکمّل مقدور خواهد بود به نحوی که برآیند آن ضمن انگیزش روحیه جستجوگری و تقویت عزّت ملّی در عرصه علوم پزشکی، منجر به ارتقای سطح سلامت در سطوح فردی و اجتماعی و شاخصهای ملّی و بین‌المللی مربوط به آن گردد: پژوهش: شامل برنامه‌ریزی، بسترسازی، هدایت، پیشنهاد، تدوین، تصویب و حمایت از پژوهشهای بنیادی و کاربردی در راستای تعمیق دانش موجود است. آموزش: دربرگیرنده بسترسازی، برنامه‌ریزی، حمایت، هدایت و ارائه آموزشهای مستمر در سطوح مختلف (دانش‌آموزی، دانشجویی و آحاد و جامعه) است. امور دارو: برنامه‌ریزی، هدایت، حمایت و نظارت بر تولید و تجارت داروهای طب سنتی ایران و به ویژه داروهای گیاهی مبتنی بر تضمین کیفی آنها را در بر می‌گیرد. خدمات تندرستی و درمانی: بسترسازی، تدوین قوانین و الزامات و استانداردهای مربوط، هماهنگی، حمایت و پشتیبانی، نظارت برای ارائه خدمات تندرستی و درمانی با استفاده از طب سنتی ایران و در تمامی ابعاد آن و با بهترین کیفیت را شامل می‌شود. فرهنگ عمومی: بسترسازی، برنامه‌ریزی، هدایت و نظارت بر ابعاد مختلف فرهنگ عمومی در زمینه فرهنگ، آداب و میراث پزشکی برای ارتقای جایگاه آن در نگرش و کاربرد مردمی آن را دربرخواهد داشت. طب مکمل: شامل هدایت، نظارت، ساماندهی و تدوین چارچوبهای قانونی امور مربوط به خدمات درمانی براساس شیوه‌های طب مکمل را شامل می‌گردد.  

بخش 2 ذی‌نفعان طب سنتی ایران ذی‌نفعان طب ایرانی: الف. حوزه‌های مختلف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۱. معاونت سلامت ۲. سازمان غذا و دارو ۳. معاونت آموزشی ۴. معاونت تحقیقات و فن‌آوری ۵ . دانشگاههای علوم پزشکی دست‌اندرکار تربیت نیروهای انسانی ۶ . مراکز تحقیقاتی طب سنتی ایران و گیاهان دارویی ب . وزارت جهاد کشاورزی ج . سازمان محیط زیست د . وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ه . وزارت صنعت، معدن و تجارت و . وزارت اقتصاد و دارایی ز . وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری ح . وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ط . مجلس شورای اسلامی ی . شورای عالی انقلاب فرهنگی ک . سازمان تبلیغات اسلامی ل . سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران م . رسانه‌های مختلف دیداری و شنیداری به ویژه صدا و سیما ن . فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران س . شهرداریها و شوراهای شهر و روستا ع. دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط ف . دست‌اندرکاران ارائه خدمات طب سنتی ایران به مردم از جمله عطاریها س . سایر سازمان‌های مردم نهاد (NGO) مرتبط با طب سنتی ایران ق . شرکت‌های دانش‌بنیان خصوصی و دانشگاهی ر . عامه مردم  

بخش 3 استراتژی طب سنتی ایران

قسمت 1 فرصت‌ها: ۱. باور قوی عامه مردم به فرهنگ، آداب و میراث پزشکی ایرانی ۲. حمایت مسئولان ارشد نظام جمهوری اسلامی ایران از گسترش و تعمیق فرهنگ، آداب و میراث پزشکی ایرانی ۳. سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران ۴. نقشه جامع علمی سلامت ۵ . وجود اقلیم متنوع سرزمین ایران و رستنی‌های متنوع آن در مقوله‌ی گیاهان دارویی ۶ . جایگاه ارزشمند کشور ایران در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی و نقش مکتب طب سنتی ایران در تقویت آن ۷. رویکرد به اشتغال‌زایی در سطح ملی ۸ . ارتباط علمی و فرهنگی با سایر مکاتب طب سنتی در جهان مانند طب آیرودا، طب آسیایی و طب چینی در گستره تاریخ ۹ . تأسیس رشته‌های مصوب دانشگاهها در عرصه طب ایرانی (طب، داروسازی تغذیه ، پرستاری، طب عامیانه و تاریخ پزشکی طب سنتی ایران در حیطه‌های تخصصی)

قسمت 2 تهدیدها: ۱. مقاومت فرهنگی بخشهایی از جامعه ۲. فقدان قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به نحوه حمایت و نظارت در عرصه‌های شش‌گانه ۳. فقدان ردیف‌های سازمانی در نظام آموزش و پژوهش ۴. متولیان مختلف و ناهماهنگی این متولیان در عرصه‌های مختلف طب سنتی ایران ۵ . تبلیغات کاذب و ادعاهای واهی و سودجویی برخی از مدعیان در عرصه طب سنتی ایران و مکمل ۶ . تغییرات مکرر و سریع در مدیریتها ۷. فقدان جایگاه مصرح و قانونی در اسناد بالادستی نظام

قسمت 3 نقاط قوت: ۱. وجود منابع گران سنگ، مکتوب و مستند در زمینه طب سنتی ایران ۲. حضور پژوهشگران و نخبگان فرهیخته و برجسته در عرصه طب سنتی ایران ۳. علاقه روزافزون دانش‌پژوهان جوان به طب سنتی ایران ۴. در دسترس بودن دانش فنی و امکانات لازم برای ارائه خدمات درمانی مبتنی بر طب سنتی ایران ۵ . رقابتی ـ اقتصادی بودن خدمات طب سنتی ایرانی و مکمل در عرصه ارایه خدمات سلامت ۶ . کارآیی درمان با طب سنتی ایران ۷. بازنویسی و در دسترس قرار گرفتن بسیاری از متون طب سنتی ایران ۸ . توانایی بالقوه این طب در ارایه راهکارهای درمانی جدید ۹. وجود متخصصین و دانش تخصصی در سطوح بین‌المللی در زمینه داروهای مورداستفاده در طب سنتی ایران ۱۰. دسترسی به منابع مکتوب و بی‌نظیر در زمینه‌های فرهنگ پزشکی، طب سنتی ایران، تاریخ و تمدن اسلامی ۱۱ . تأسیس رشته‌های مصوب دانشگاهی در عرصه طب سنتی ایران (طب و داروسازی تاریخ پزشکی در حیطه‌های تخصصی) و دانشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی مرتبط ۱۲. تأسیس معاونت طب سنتی ایران و مرکز فرهنگ، آداب و میراث پزشکی در ساختار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

قسمت 4 نقاط ضعف: ۱. کمبود نیروی انسانی، کارآزموده و آکادمیک ۲. کمبود داروهای طب سنتی ایران ۳. فقدان شناخت تمام حیطه‌های طب سنتی ایران ۴. کمبود نسخ تصحیح شده اصیل و به زبان روز در زمینه‌های طب سنتی ایران ۵ . فقدان ادغام طب سنتی در نظام ارائه خدمات سلامت ۶ . فقدان ارتباط سازمان‌دهی شده و قانونی با سایر حوزه‌ها و سازمانهای مرتبط ۷. فقدان جایگاه مصوب قانونی در ساختار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۸ . فقدان سازماندهی قانونی و مؤثر عرصه‌های شش‌گانه ۹. فقدان قوانین و آیین‌نامه‌های مصوب در زمینه‌های مختلف طب سنتی ایرانی و مکمل ۱۰. بودجه‌های ناکافی و غیرمستمر در راستای اهداف ۱۱. فقدان (عدم تولید) منابع مستند کافی به سایر زبانها مانند عربی و انگلیسی در زمینه طب سنتی ایران برای توسعه و صدور این دانش به جهان ۱۲. ضعف در پشتیبانی کافی از علوم نوین تقویت‌کننده طب سنتی ایران ۱۳. فقدان یا کمبود مراکز تخصصی تحقیقاتی کارآمد در عرصه‌های دارو، درمان و علوم نوین مرتبط

بخش 4 منشور احیاء و کاربرد طب سنتی ایران اصول کلی و بنیادهای اندیشه احیاء و کاربرد طب سنتی ایران

قسمت 1 اصل اول: تعهد و پای‌بندی به تمامی موازین شناخته شده حقوق بیمار و اخلاق پزشکی

قسمت 2 اصل دوم: تعهد به فقه پزشکی و رعایت امر نهی الهی بر اساس آموزه‌های اسلامی ۱. قاعده ضمان طبیب ● ارائه خدمات پزشکی در چارچوب قاعده ضمان طبیب ● اخذ برائت برای موارد ضرورت به تناسب عرف زمان و مکان ۲. پرهیز از محرمات شرعی ● رعایت چارچوب موازین شرعی در تفاوت جنسیت‌ها ● توجه به قاعده «ما جعل ا... فیما حرم شفاء» و حذف مُحَرّمات و ناپاکی‌ها از داروها و خوردنی‌ها در حد مقدور و در محدوده نفی عُسر و حَرج و نفی اضطرار رعایت امر و نهی الهی در سایر موارد پیش‌بینی نشده.

قسمت 3 اصل سوم: تعهد و پای‌بندی به قوانین کشور جمهوری اسلامی ایران ۱. تبعیت و هماهنگی با قوانین پزشکی ● رعایت موازین قانونی معتبر و آئین‌نامه‌های مصوب ● خودداری از تخلف‌های قانونی و در صورت لزوم تلاش در جهت اصلاح قوانین و آئین‌نامه‌های زیان‌بخش از طریق ارائه پیشنهادات اصلاحی به مراجع رسمی ۲. تبعیت از قوانین عمومی و ناظر بر روابط خارجی ● تبعیت از قوانین اساسی و مدنی به عنوان یک شهروند ایرانی ● رعایت محدودیت نظام جمهوری اسلامی در روابط علمی با خارج از کشور و شهروندان غیر ایرانی

قسمت 4 اصل چهارم: هماهنگی با نظام ملی سلامت ● مراعات مقررات کشوری مربوط به سلامت و طبابت علاوه بر مراعات قوانین طبابت ● پرهیز از هرگونه رفتار یا توصیه مغایر با برنامه‌های ملّی پیشگیری از بیماریها یا مراقبتهای اولیه سلامت ● تلاش در جهت مشارکت و همکاری با نظام ملی سلامت در جهت کاربرد منطقی طب سنتی در قالب نظام شبکه بهداشتی ـ درمانی

قسمت 5 اصل پنجم: آموزش مسئولانه در سطوح عمومی و اختصاصی ۱. نگاه به مقوله آموزش عمومی (جامعه، بیماران، اطرافیان بیمار) با تأکید بر تدابیر حفظ الصحه به عنوان جزء لاینفک خدمات طب سنتی و مشارکت و تلاش در تحقق آن ● آموزش استمرار مراقبت‌های سلامت و درمانی بیماران به آن‌ها و اطرافیان آنها ● پرهیز از هرگونه بزرگنمایی مسائل کوچک و افراط و تفریط با رعایت مصالح آحاد جامعه ۲. تلاش در جهت تکامل، ارتقاء کیفیت آموزش‌های اختصاصی طب سنتی ● احساس مسئولیت و مشارکت در آموزش رسمی طب سنتی در چارچوب مقررات آموزشی ● پرهیز از آموزش‌های موازی که منجر به شکل‌گیری نظام ارائه خدمات طب سنتی در قالبی مغایر با موازین قانونی گردد. ● مشارکت در تأمین منابع مورد نیاز آموزش رسمی طب سنتی بطور مستقیم یا غیر مستقیم. ● ارائه هرگونه پیشنهاد سازنده و اطلاعات و تجارب سودمندی که به تکامل و ارتقاء آموزش رسمی طب سنتی منجر می‌گردد.

قسمت 6 اصل ششم: پاسداشت و بهره‌گیری از میراث پزشکی ملّی ـ اسلامی ● حفظ حرمت حکماء و پیشکسوتان طب سنتی ـ اسلامی از گذشته‌های دور تاکنون و پرهیز از نادیده گرفتن منزلت آنان به لحاظ وجود برخی نظرات غیر قابل قبول ● تلاش در بازشناسی محتوای آثار و تجارب حکماء با بهره‌گیری از ابزارهای علمی روز ● کمک به حفظ آثار و احیاناً نشر مواردی از آن‌ها در چهارچوب احیاء میراث طب اسلامی ـ ایرانی ● تلاش در تدوین منابع جدید و متناسب با روز با بهره‌گیری از میراث‌گرانقدر گذشتگان

قسمت 7 اصل هفتم: توالی تقدم پیشگیری، تدابیر حفظ الصحه، اصلاح شیوه زندگی برپایه سته ضروریه، درمان طبیعی و غذایی، درمان داروئی و سایر شیوه‌های درمانی ۱. اولویت تدابیر صحی در آموزش و ارائه خدمات طب سنتی ● تلاش در ارتقاء و آگاهی‌های عمومی و اختصاصی افراد جامعه و فراگیران طب سنتی در زمینه تدابیر حفظ الصحه و مقدم داشتن آن بر سایر تدابیر ● ارائه خدمات مبتنی بر حفظ الصحّه با تأکید جدّی و عدم مبادرت به ارائه خدمات درمانی در مواردی که تأمین سلامت بیمار با تدابیر حفظ الصحه میسر است و لو با تأخیر اندک ● تقدم درمانهای طبیعی و غذائی بر سایر شیوه‌های درمانی ● بهره‌گیری تا حد امکان از داروهای مفرده و بسنده کردن به حداقّل اجزاء در داروهای ترکیبی در صورت امکان ۲. احیاء ارزشهای اولویت‌بندی حکماء در عرضه خدمات طب سنتی ● تلاش در متقاعد ساختن بیماران و اطرافیان آن‌ها به ضرورت رعایت توالی اولویت‌ها ● پرهیز از عوامزدگی و اجتناب از زیر پا گذاشتن اصول توالی به درخواست و یا اصرار بیماران ● تجویز داروهای طب سنتی در اندازه‌های لازم و اجتناب از تجویز مازاد بر نیاز داروها ● تلاش در کاهش هزینه بیماران در حد معقول و قابل انجام

قسمت 8 اصل هشتم: تعهد به اجتناب از یکسونگری و ارجاع بیماران بر اساس انتخاب روشهای مؤثرتر و مطمئن‌تر ● پرهیز از رفتار پزشکی یکسونگرانه و اجتناب از پذیرش بیماران خارج از محدوده صلاحیتهای علمی و حرفه‌ای ● راهنمایی بیمارانی که خارج از محدوده طب سنتی دریافت خدمات مؤثرتر، کم‌هزینه‌تر و مطمئن‌تر برای آنها وجود دارد. ● پرهیز از اعمال روشهای درمانی وقت‌گیر و درازمدت که موجب تضییع فرصت‌های خاص در دریافت خدمات مؤثرتر برای بیماران می‌گردد. ● پرهیز از کاربرد روشهای درمانی امتحان نشده بدون مراعات تمام جوانب تحقیق پزشکی که در بحث اخلاق در پژوهش‌های پزشکی مورد توجه است

قسمت 9 اصل نهم: تلاش مداوم در ارتقاء و توسعه علمی و تجربی با بهره‌گیری از دانش و فناوری پیشروی روز ● احساس نیاز و تشنگی فزاینده نسبت به دانش‌افزائی، بازآموزی، نوآموزی و کسب تجارب تازه ● مشارکت در پژوهش‌های علمی در زمینه طب سنتی با پای‌بندی مسئولانه نسبت به موازین اخلاق در پژوهشهای پزشکی و اعتبار علمی نحوه انجام تحقیق ● مشارکت در برگزاری دوره‌های آموزش مداوم مرتبط با طب سنتی و پرهیز از مخفی نگاهداشتن و عدم ابراز یافته‌های سودمند در برابر افرادی که بر اساس موازین قانونی مجاز به ارائه خدمات طب سنتی می‌باشند ● با توجه به پیشرفت‌های لحظه به لحظه علوم پزشکی، عدم غفلت از کسب اطلاعات ضروری و مورد تأکید عرف علمی جامعه پزشکی و در چارچوب قاعده فقهی ضمان طبیب

قسمت 10 اصل دهم: همکاری، همدلی و هم‌آوائی با حرکت‌های دلسوزانه قانونمند و خیرخواهانه خدانگر در طب ایرانی ● درک و تعهد نسبت به مسئولیت‌های فردی و گروهی در برابر دفاع از حیثیت، قداست و وجهه مردمی و مورد وثوق طب سنتی ● تلاش در جهت اصلاح روشهای احتمالاً زیان‌بخش شیوه عمل برخی از اعضاء خانواده طب سنتی بطرق ممکن و در چارچوب حفظ آبروی افراد و مصالح بیماران و مصالح جامعه ● بذل هرگونه کمک نسبت به خدمتگزاران اعتلاء طب سنتی و پرهیز از مرزبندی‌های جناحی و سیاسی در این مسیر ● و بالاخره در همه حال خود را در جایگاه گیرندگان خدمات طب سنتی و یا خدمتگزاران واقعی طب سنتی دیدن و پرهیز از هر گونه رفتار مغایر با منافع بیماران، گیرندگان خدمات و خدمتگزاران صدیق طب سنتی  

بخش 5 آموزش، پژوهش و خدمات معاونت طب سنتی

قسمت 1 پیشنهاد: راه‌اندازی «معاونت طب ایرانی» وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی این معاونت که تعریف، چشم‌انداز، اهداف، مأموریت‌ها و چارت سازمانی آن در ادامه می‌آید مکلف خواهد بود با حمایت دولت خدمتگزار، ضمن رعایت تمام جنبه‌های قانونی و با تمام قوا تلاش کند در مدتی کوتاه زیرساخت‌های توسعه همه جانبه طب سنتی ایران را در سطح وزارت بهداشت و دانشکده‌های طب سنتی و در تعامل با تمام نهادهای ذیربط فراهم کند و طیّ برنامه زمان‌بندی شده در مدت سه ماه، تمامی آیین‌نامه‌های اجرایی لازم را پیش‌بینی و تهیه نماید و زمینه اشتغال و تحصیل دست کم ۳۰ هزار نفر را برای احیای مکتب طب سنتی ایران در پنج سال آینده آماده نماید تا نقش طب سنتی در ارتقای سطح سلامت مردم به بیش از ۸۰ درصد پوشش عمومی جامعه و نقش آن در خدمات درمانی به ۵۰ درصد و جایگزینی مصرف ۷۰ درصد سرانه دارویی در خصوص بیماری‌های شایع با داروهای گیاهی بومی بشود. در همین راستا پیشنهاد می‌شود در قانون تشکیل وزارت بهداشت در صدر یا ذیل ماده ۱۶ این قانون، با افزودن یک ماده قانونی، به صراحت وزارت محترم مکلّف به تلاش برای توسعه طب سنتی ایران هم‌ارز با سیستم پزشکی رایج شود تا حداقل خدمات آموزشی، پژوهشی و مراقبتهای درمانی این مکتب طبی بومی را به ۵۰ درصد سطح جامعه برساند و از امکانات وزارت متبوع در کنار پزشکی مدرن برای ترویج علمی و منطقی در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور استفاده شود.  

قسمت 2 اهداف تشکیل و مواد قانونی معاونت طب سنتی در پی دستور ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران مبنی بر توسعه مکتب طب ایرانی به عنوان یک عنصر کارآمد و مؤلفه فرهنگی و تمدنی و یک رشته دانشگاهی و افتخار ملّی مؤثر بر سطح سلامت و فرهنگ مردم و به منظور تحقق بخشیدن به یکی از اهداف انقلاب اسـلامی، معاونت طب ایرانی به عنوان یک مولود انقلابی تأسیس شد. پس از گذشت چهار سال از تأسیس دانشکده طب سنتی رشته‌های طب و داروسازی ایرانی بار دیگر با عنایت رئیس‌جمهور محترم، اساسنامه این معاونت مورد بررسی قرار گرفت و معاونت طب سنتی ایران زیر نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تأکید بر انجام فعالیتهای آموزشی، فرهنگی و تحقیقاتی، خدماتی، ارزیابی و پایش آن و همچنین به منظور ارتقاء آن به تصویب رسید.

بخش 6 آموزش، پژوهش و خدمات معاونت طب سنتی

قسمت 1 اهداف کلی، بخش آموزش: ۱. تأسیس و تصویب نمودار سازمانی دانشکده‌های طب سنتی ایران ۲. راه‌اندازی حداقل ۱۰ رشته و مقاطع جدید آموزش عالی در زمینه‌های مرتبط با فرهنگ آداب و میراث پزشکی به ویژه در زمینه‌های مرتبط با فرهنگ آداب و میراث پزشکی به ویژه در ابعاد بین رشته‌ای ۳. درگیر نمودن حداکثری دانشگاه‌های علوم پزشکی در روند تربیت نیروی انسانی در زمینه طب سنتی ایران ۴. تهیه و تدوین و حمایت از ارائه حداقل ۲ واحد درس اجباری و ۴ واحد اختیاری مرتبط با طب سنتی ایران در تمامی مقاطع و رشته‌های وابسته به علوم پزشکی ۵. تهیه و تدوین و پیگیری تصویب ۲۵ متن آموزشی مربوط به حوزه دفتر طب سنتی ایرانی در کتابهای درسی نظام آموزش و پرورش ۶. تهیه تدوین ۳۰ بسته آموزشی در زمینه حفظ الصحه (نگه‌داری سلامت)، طب سنتی ایران و سایر حیطه‌های مرتبط و کمک به ارائه آنها در نظام ارائه خدمات بهداشتی و درمانی ۷. حمایت مادی و معنوی و قانونی از رشد و بالندگی گروههای آموزشی وابسته در دانشگاههای علوم پزشکی ۸. تهیه و تدوین و کمک به ارائه و اجرای دوره‌های مدون آموزشهای مداوم در خصوص طب سنتی ایران برای جامعه پزشکی با تأکید بر پزشکی مبتنی بر شواهد ۹. نظارت و ارزشیابی مستمر بر دوره‌ها و فارغ‌التحصیلان رشته‌های مصوب با رویکرد به تأمین نیاز جامعه ۱۰. تدوین چارچوب ارائه آموزشهای مرتبط با طب سنتی ایران در رسانه‌های گروهی ۱۱. حمایت و هدایت و تقویت و بکارگیری نرم‌افزاری و سخت‌افزاری علوم نوین پشتیبانی‌کننده طب ایران در راستای تقویت همکاریهای بین رشته‌ای ۱۲. به کارگیری رشته‌های مورد استفاده در طب سنتی ایران مانند حکمت، فلسفه، نجوم.

قسمت 2 اهداف کلّی، بخش پژوهش: ۱. چاپ و انتشار حداقل ۱۵ مجله علمی ـ پژوهشی در زمینه‌های طب سنتی ایران و علوم وابسته در طی برنامه پنجم ۲ . چاپ و انتشار حداقل ۱۰ مجله علمی پژوهشی نمایه شده در نمایه‌های بین‌المللی در طی برنامه پنجم ۳. تهیه بانکهای اطلاعات پژوهشگران مرتبط با طب سنتی ایران و رشته‌های وابسته ۴. به کارگیری حداقل ۵۰۰۰ پژوهشگر دانشگاهی و نخبه بدون مدرک در زمینه طب سنتی ایران ۵. چاپ حداقل ۱۰۰۰ مقاله نمایه شده مرتبط با طب سنتی ایران در طی برنامه پنجم ۶. تصویب حداقل ۲۰۰۰ طرح پژوهشی مرتبط با طب سنتی ایران در طی برنامه پنجم ۷. طراحی و برگزاری ۳۰ کارگاه اختصاصی روش پژوهش در طب سنتی ایران ۸. تهیه و تدوین چارچوب ارتباط و همکاری مستقیم و هدفمند با نهادها و دانشگاههای بین‌المللی ۹. انجام حداقل ۳۰ پروژه مشترک با پژوهشگران سایر کشورها در زمینه طب سنتی ایران ۱۰. حمایت و پشتیبانی از تصحیح و چاپ حداقل ۱۰۰ کتاب مرتبط با فرهنگ، آداب و میراث پزشکی ۱۱. حمایت از تألیف ۳ کتاب به زبان انگلیسی در خصوص طب سنتی ایران ۱۲. راه‌اندازی وب سایت اینترنتی رسمی، مستقل، به روز و مبتنی بر شواهد در خصوص تمامی ابعاد معاونت طب سنتی ایران ۱۳. تدوین و تصویب شیوه‌نامه اطلاع‌رسانی عمومی نتایج پژوهشها در خصوص طب سنتی ایران ۱۴. ایجاد بستر لازم سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در خصوص هم‌افزایی پژوهشهای انجام شده و در دست انجام در خصوص طب سنتی ایران به ویژه ایجاد بانک اطلاعاتی در این باره. ۱۵. افزایش سهم بودجه پژوهشی این بخش، از محل بودجه کل پژوهشی وزارت متبوع ۱۶. اختصاص سهم مشخص از بودجه معاونت علمی ریاست محترم جمهور برای طب سنتی ایران ۱۷. اولویت‌بندی پژوهش‌های مرتبط با طب سنتی ایران ۱۸. تدوین و تصویب آئین‌نامه تأسیس مراکز تحقیقاتی دانشگاهی ۱۹. تدوین آئین نظارت بر مراکز تحقیقاتی بخش خصوصی ۲۰. اولویت‌بندی کلی و هدایت پژوهشگران با رویکرد پاسخ‌گویی به نیاز جامعه ۲۱. حمایت از شرکتهای دانش‌بنیان خصوصی و دانشگاهی در زمینه طب سنتی ایران ۲۲. حمایت ویژه از انجام پژوهش در خصوص تدوین و تنقیح مبانی طب ایرانی بر مبنای دستاوردهای علمی روز ۲۳. حمایت از دوره‌های فرصت مطالعاتی و Observer ship در داخل و خارج از کشور برای پژوهشگران ۲۴. برگزاری حداقل ۱۵ کنفرانس و سمینار علمی داخلی و ۵ کنگره بین‌المللی در داخل و مشارکت در برگزاری حداقل ۵ کنگره بین‌المللی در خارج از کشور ۲۵. حمایت از پایان‌نامه‌های مرتبط با فرهنگ، آداب و میراث پزشکی و علوم نوین پشتیبانی‌کننده آن ۲۶. تشکیل حداقل ۵ انجمن تخصصی با هدایت و نظارت وزارت متبوع ۲۷. ایجاد سامانه رسمی ثبت ایده‌ها ۲۸. برنامه‌ریزی وسیع برای انجام کارآزمایی‌های بالینی براساس مبانی طب سنتی ایران

قسمت 3 اهداف کلی بخش ارائه خدمات تندرستی و طب سنتی ایران: ۱ـ تدوین و پیگیری تصویب و نظارت بر اجرای آئین‌نامه‌های مربوط به شیوه ارائه و نظارت بر کلیه خدمات طب سنتی ایران ۲ـ تأسیس حداکثری درمانگاه‌های آموزشی و ارائه کننده خدمات طب سنتی ایران در مراکز استان دارای دانشگاه علوم پزشکی ۳ـ افزایش سهم کلیه ارائه خدمات بر مبنای طب سنتی ایران مبتنی بر شواهد ۴ـ آموزش اصول کاربردی طب سنتی ایران به پزشکان خانواده به‌عنوان اولین سطح ارائه خدمات بهداشت و درمان به عموم جامعه ۵ ـ بستر سازی و نهادینه کردن ارائه خدمات بویژه در امر حفظ الصّحه (نگه‌داری سلامت) در شبکه‌ها و مراکز بهداشتی درمانی ۶ ـ تدوین و پیگیری تصویب آئین‌نامه‌های مربوط به حمایت سازمانهای بیمه‌ای از ارائه خدمات در حوزه طب سنتی ۷ـ فراهم نمودن بستر سخت‌افزاری و نرم افزاری لازم برای هماهنگی‌های بین بخشی با سایر سازمانهای مرتبط از جمله نظام پزشکی و پزشکی قانونی در جهت حمایت و نظارت بر ارائه خدمات در بخش طب سنتی به‌ویژه در امور تعرفه‌ها ۸ ـ تشویق و ترغیب و ایجاد حمایت قانونی از سایر پزشکان شاغل به کار به ارائه خدمات در چارچوب طب ایرانی مبتنی بر شواهد ۹ـ تعیین تعرفه دولتی، غیردولتی و خصوصی برای ویزیت، خدمات و مشاوره طب ایرانی با توجه به شرایط خاص این خدمات ۱۰ـ بسترسازی و نهادینه کردن ارائه خدمات طب ایرانی در سیستم پزشک خانواده

بخش 7 غذا، فرآورده‌ها و دارو‌های طب سنتی ایران

قسمت 1 اهداف کلی بخش امور غذا و دارو‌های طب سنتی ایرانی: ۱ـ تدوین آئین‌نامه و پیگیری تصویب و اجرای حمایت از مواد طبیعی مورد استفاده در فرآورده‌ها و داروهای طب ایرانی خصوصاً کشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی ۲ـ تدوین آئین‌نامه‌ها و پیگیری تصویب صیانت از عرصه‌های طبیعی و محیط زیست ۳ـ تدوین آئین‌نامه‌ها و پیگیری تصویب و اجرای شیوه‌نامه حمایت از مراکز تحقیقاتی، شرکتهای دانش بنیان و صنایع تولید کننده غذا و دارو‌های مرتبط با طب سنتی ایران ۴ـ پیگیری و همکاری در ثبت ملی و بین‌المللی منابع طب سنتی ایران به‌عنوان میراث فرهنگی و ملی ۵ ـ بازبینی و تقویت آئین‌نامه‌های موجود در زمینه حمایت و نظارت از تولید و تجارت غذا و دارو‌های طب سنتی ایران بر تأکید بر ایمنی و اثربخشی این دارو‌ها ۶ ـ افزایش سهم دارو‌های سنتی به ۲۵۰۰ قلم و افزایش سهم بازار به ۳۵ درصد بازار عمومی و ۷۰ درصد از بیماریهای شایع قابل کنترل یا درمان با دارو‌های طب سنتی ایران و گیاهی ۷ـ تدوین و کمک به تصویب و اجرای نظام توزیع و مشاوره دارو‌ها و غذا‌های سنتی ۸ ـ پیگیری جلب پوشش بیمه‌ای برای حداقل ۵۰۰ قلم داروی عرضه شده در زمینه طب سنتی ایران در هر سال ۹ـ حمایت از تأسیس حداقل ۲۰۰ شرکت دانش بنیان در خصوص تولید غذا و دارو‌های طب سنتی ایران ۱۰ـ تدوین آئین‌نامه و پیگیری تصویب و اجرای نظارت بر تهیه و توزیع غذا و دارو‌های طب سنتی ایران ۱۱ـ بستر‌سازی و ترویج استفاده از تکنولوژیهای نوین در ساخت دارو‌ها و فرآورده‌های طب سنتی ایران ۱۲ـ تهیه و تدوین منابع علمی لازم جهت توسعه و گسترش ساخت دارو‌ها و فرآورده‌های طب سنتی ایران ۱۳ـ تهیه و پیگیری تصویب و اجرای شیوه‌نامه تولید، صادرات و واردات فرآورده‌ها و دارو‌های طب سنتی ایران با رویکرد حمایت از تولیدات داخلی ۱۴ـ تهیه و پیگیری تصویب و اجرای شیوه‌نامه تولید، صادرات و واردات مکمل‌های غذایی سنتی با رویکرد حمایت از تولیدات داخلی

بخش 8 فرهنگ عمومی

قسمت 1 اهداف بخش فرهنگ عمومی: ۱ـ ارزیابی نگرش سطوح مختلف جامعه به جایگاه طب سنتی ایران و برنامه‌ریزی در جهت بهبود آن. ۲ـ ارائه ساختار مناسب در جهت همکاری، هماهنگی و نظارت بر عملکرد رسانه‌‌ای در این زمینه. ۳ـ تشویق و ترغیب سازمانهای مردمی، نهاد روحانیت معظم در همکاری برای تصحیح و بهبود باور و نگرش عمومی به طب سنتی ایران. ۴ـ مقابله فرهنگی با شیادان و سودجویان با حضور قوی و مؤثر در عرصه رسانه‌ای. ۵ـ هماهنگی درون‌بخشی و بین‌بخشی در ساماندهی تبلیغات و اطلاع‌رسانی در عرصه‌های مربوط به حوزه فرهنگ، آداب و میراث پزشکی. ۶ـ ارایه اطلاعات صحیح و مستدل مبتنی بر شواهد در مورد طب سنتی ایران. ۷ـ تهیه و تدوین منابع لازم برای گسترش استفاده منطقی و به‌جا از شیوه‌های طب سنتی ایران خصوصاً بحث حفظ الصّحه (نگه‌داری سلامت).  

بخش 9 طب مکمل

قسمت 1 اهداف کلی بخش طب مکمل: ۱ـ تدوین آئین‌نامه‌های نظارتی بر عرصه‌های مختلف طب سنتی ایران ۲ـ هماهنگی با سایر قسمتهای مرکز در جهت حضور علمی و منطقی مبتنی بر شواهد طب سنتی ایران در عرصه سلامت ۳ـ هماهنگی با سایر سازمانهای مرتبط در جهت ساماندهی ارایه خدمات در قالب طب مکمل ۴ـ تلاش در جهت بهبود اطلاع‌رسانی صحیح و مؤثر در زمینه طب مکمل ۵ ـ تلاش در جهت ورود منطقی شیوه‌های سایر طب‌ها در طب سنتی ایران ۶ ـ تهیه و تدوین منابع علمی متقن برخی از طب‌های مکمل رایج در ایران ۷ـ ایجاد مراکز مشترک و بین‌المللی در خصوص رشته‌های طب مکمل رایج در ایران  

بخش 10 آئین‌نامه اجرایی طب مکمل (آموزشی، درمانی و تحقیقاتی) با توجه به رشد روزافزون استفاده از روش‌های طبی مکمل در سرتاسر دنیا و توجه مردم به‌اینگونه روشها و همچنین احترام به حقوق بیماران در انتخاب روش درمانی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ساماندهی آموزش، درمان و پژوهش در اینگونه رشته‌ها را وظیفه قانونی خود می‌داند و آئین‌نامه اجرائی آموزش، درمان و تحقیقات طب مکمل را تدوین و ابلاغ می‌نماید.

بخش 11 توسعه طب سنتی ایران شرح پیشنهادات عملی کوتاه مدت برای ساماندهی سریع توسعه طب ایرانی

قسمت 1 ۱. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی: ۱) تشکیل معاونت طب سنتی ایران براساس قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه و نقشه جامع سلامت کشور برای بهبود و تسریع در روند توسعه منطقی و شایسته «مکتب طب سنتی ایران». ۲) تصویب و ابلاغ بسته جدید (بازنگری شده) تدوین سیاست‌های ملّی طب سنتی ایران شامل آیین‌نامه‌های اجرایی طب و داروسازی سنتی ۳) اصلاح و ارتقای مقطع تحصیلی دکترای تخصصی طب سنتی ایران از Ph.D به تخصص (دستیاری) پزشکی ۴) توسعه و ترویج آموزش، پژوهش و خدمات طب سنتی ایران در نظام شبکه بهداشت ـ درمانی (شبکه سلامت) ۵) تشکیل مدرسه عالی تربیت مدرس (حکیم) طب ایرانی به منظور تأمین استاد برای دانشکده‌های طب سنتی و گروه‌های طب سنتی ایران ۶) تشکیل شورای ارزیابی خبرگان و حکمای بدون مدرک در حوزه مکتب طب سنتی ایران ۷) تشکیل کمیته ارزشیابی مدارک تحصیلی و ارزیابی دانشگاه‌های خارج از کشور در حوزه طب سنتی ایران ۸) افزایش حداکثری ظرفیت دانشکده‌های طب ایرانی در پذیرش دانشجویان طب، داروسازی سنتی و سایر رشته‌های طب سنتی ایران ۹) تشکیل گروه طب سنتی ایران در تمام دانشکده‌های پزشکی کشور ۱۰) افزایش تعداد دانشکده‌ها در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در رشته‌های طـب، تاریخ پزشکی و داروسازی سنتـی و سایر رشـته‌هایی که در آینـده به تصویب خواهند رسید. ۱۱) طراحی، راه‌اندازی و توسعه رشته‌های پشتیبان برای توسعه خدمات طب ایرانی و در دسترس کردن امکانات و توسعه خدمات مورد نیاز: ۱) پرستاری طب سنتی ایران ۲) علوم آزمایشگاهی طب سنتی ایران ۳) دلک (مشت و مال طبی: ماساژ) طب سنتی ایران ۴) شناسایی و عرضه مفردات طبیعی طب سنتی ایران ۵) بهداشت باروری و تنظیم خانواده طب سنتی ایران ۶) بهداشت فردی و خانواده طب سنتی ایران ۷) تاریخ و متون طب سنتی ایران ۸) اخلاق طب سنتی ایران ۹) تغذیه طب سنتی ایران ۱۰) طب عامیانه مردم ایران زمین ۱۱) فلوشیپ‌های تخصصی طب سنتی ایران ۱۲) دوره‌های آموزش مداوم و توسعه آموزش پزشکی برای پزشکان فارغ‌التحصیل و پزشکان خانواده (حضوری و مجازی) ۱۳) تدوین و اجرای واحدهای درسی مکتب طب ایرانی در برنامه آموزشی دانشجویان گروه علوم پزشکی و پیراپزشکی ۱۴) جذب دانشجویان خارجی برای توسعه جهانی دانش بومی طب سنتی ایران و صدور علم و فرهنگ ۱۵) سامـاندهی عطاران و تـدوین بستـه حمایتی برای بهـبود عرضه گیاهان دارویی کشور

قسمت 2 ۲. دولت: ۱. حمایت در تشکیل معاونت طب سنتی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۲. تشکیل «پژوهشگاه جامع مکتب طب ایرانی» شامل مراکز و پژوهشکده‌های مربوط (در کارگروه بعدی بحث خواهد شد). دارای ردیف بودجه مستقل و زیر نظر طب سنتی ایران برای توسعه هماهنگ و بنیادی ـ کاربردی این مکتب. ۳. تمامی دستگاه‌های اجرایی تحت نظارت دولت یا همکار دولت مؤظف باید موظف شوند در چارچوب مصوّبات و سیاستگزاری طب ایرانی به عنوان مرجع قانونی ساماندهی مکتب طب سنتی ایران و براساس سند چشم‌انداز برای توسعه طب سنتی ایران همکاری مؤثر داشته باشند. ۴. برقراری تعامل مناسب بین وزارت بهداشت با سایر وزارتخانه‌ها و نهادهای مرتبط با صنعت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی (برای حفظ ذخیره ژنتیکی، توسعه صادرات گیاهان فرآوری شده با ارزش افزوده، توسعه کشت و برداشت اصولی و ارگانیک و به اندازه ) و هماهنگی با فرهنگستان علوم پزشکی کشور، مرکز فرهنگ، آداب و میراث پزشکی، انجمن علمی طب سنتی ایران، نظام پزشکی و پزشکی قانونی کشور.

قسمت 3 ۳. پژوهشگاه و مراکز تحقیقاتی «پژوهشگاه جامع احیای مکتب طب سنتی ایران» با نظارت و با محوریت موضوعات مورد تـوجّه طب ایرانی به پژوهـش‌های بنیادی و کاربـردی در زمینه طب ایرانی خواهد پرداخت. ۱. پژوهش‌های کاربردی • علوم پایه تحقیقاتی (فیزیولوژی، پاتولوژی، مطالعات سلولی، مولکولی، آزمایشگاهی، فناوری‌های نوین) • دارویی (طراحی، فرمولاسیون، سم‌شناسی، استانداردسازی، تولید پایلوت داروهای طب ایرانی با قابلیت صادرات با بهره‌گیری از اصول GMP ) • طراحی و تولید داروهای طب ایرانی مورد نیاز سیستم پزشکی رایج با هدف کمک به رفع معضلات بهداشت و درمان کشور ۲. پژوهش‌های بنیادی • تبیین مکتب طب سنتی ایران شامل تمام جنبه‌های مبانی فلسفی، نظری، عملی، آزمایشگاهی و تشخیص و درمان • منابع، شامل: ▪ میراث مکتوب طب سنتی ایران ▪ ترجمه متون عربی و انگلیسی و یونانی به فارسی ▪ نو نویسی متون به زبان کاربردی و مفهوم امروزی ▪ تألیف منابع تحقیقی و تطبیقی جدید ▪ درسنامه‌های آموزش دانشگاهی طب سنتی ایران ▪ ارزیابی و ارزشیابی تألیفات در حوزه طب سنتی ایران ▪ ترجمه دانش طب سنتی ایران به روز شده به زبان‌های رایج دنیا با هدف صدور علم

قسمت 4 ۴. فرهنگ‌سازی عمومی و رسانه‌ها فراگیر شدن بینش و آموزه‌های طب سنتی ایران برای عموم افراد جامعه، برای نیل به اهداف ذیل ضرورت دارد: ـ تنظیم و بهبود شیوه زندگی برای نگاهداشت و ارتقاء سلامت فردی و خانوادگی ـ پیشگیری از بیماریهای مزمن و کاهش هزینه‌های سیستم‌های درمانی و توانبخشی ـ گسترش دانش بومی و ارتقاء باورهای خود اتکایی ـ ترویج فرهنگ ایرانی ـ اسلامی ـ تبیین هویت مکتب طب سنتی ایران و تفکیک آن از برخی شیوه‌های پراکنده و رایج مانند طب عامیانه و طب گیاهی۱ بدین منظور پیش‌نویس طرحی از وجوه گوناگون فرهنگ‌سازی در چهار بخش ارائه می‌شود:

قسمت 5 ۵ . بخش کارآفرینی و مشاغل مرتبط با طب سنتی ایران در این بخش علاوه بر ساماندهی و حمایت از خبرگان بدون مدرکی که می‌توانند به خدمت به مردم بپردازند و براساس نظرات کمیته بررسی صلاحیت و اعطای گواهی به ایشان راه برای استفاده از توان علمی و تجربی ایشان باز خواهد شد، با نگاهی فراتر به سازمان یافتن مجموعه مشاغل مرتبط با نیازهای پایه این رشته توجه شده است تا هم ضمن حفظ میراث گرانبهای این دانش، به توسعه آموزش و ماندگار شدن این رشته‌ها پرداخته شود و هم از این طریق نوعی کارآفرینی بومی صورت پذیرد. البته لازم است برای فراهم شدن زمینه فعالیت اصولی این افراد علاوه بر تعریف جایگاه خدمات ایشان و تعیین چارچوب کاری، زمینه‌های قانونی خدمت‌رسانی این مشاغل فراهم شود. بنابراین طب ایرانی موظف است حداکثر در مدت سه ماه با مشورت شورای ارزیابی خبرگان و حکمای بدون مدرک (متشکل از سه نفر از حکمای مورد تأیید و سه نفر از متخصصان مورد تأیید دانشکده طب سنتی ایران) به بررسی وضعیت و سابقه‌کاری و تجربی و حداقل دانش مورد نیاز این مشاغل بپردازد. بدیهی است با این روش سه اتفاق بزرگ رخ خواهد داد: ۱. استفاده ملی از وجود صاحب‌نظران با تجربه و حفظ گنجینه‌ علمی کشور ۲. بهره‌گیری از ظرفیت مردمی برای آموزش دانش بومی سرزمین کهن ایران ۳. زمینه‌سازی برای ایجاد رشته‌های جدید دانشگاهی بنابر توضیحات بالا بدیهی است مواردی که در ادامه ذکر می‌شود شامل دانش و میراث مردمی است که از طریق غیر دانشگاهی به ما منتقل شده است و فارغ‌التحصیلان تخصصی طب، داروسازی، پرستاری و ... از دانشگاه را شامل نمی‌شود.

مبحث 1 مشاغل مرتبط با طب ایرانی و تعریف آنها:

مبحث 2 آیین‌نامه ارزشیابی صلاحیت علمی خبرگان بدون مدرک دانشگاهی در زمینه طب سنتی ایران با استناد به مصوبه جلسه ۵۰۳ مورخ ۵/۶/۱۳۸۱ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در جلسه ۵۰۳ مورخ ۵/۶/۱۳۸۱ و الگوگیری از پیشنهاد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (نامه شماره ۶۲۶/۱۵ مورخ ۲۹/۲/۱۳۸۰) ضوابط کلی ارزشیابی صلاحیت علمی خبرگان بدون مدرک دانشگاهی در زمینه طب سنتی ایران را به این شرح تصویب کرد:

قسمت 6 ۶. جایگاه طب سنتی ایرانی در گردشگری سلامت

قسمت 7 ۷.دارو در مکتب طب سنتی ایران